Η κατάρα της Φίλας: ένα σημαντικότατο αρχαιολογικό εύρημα στην Πέλλα του 4ου αι. π.Χ.

 Πηγή: www.lifo.gr

Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας και μια εκδικητική γυναίκα στην Πέλλα του 4ου αι. π.Χ.  

   Το εύρημα: Ενεπίγραφο μολύβδινο έλασμα τυλισμένο σε ρολό (κατάδεσμος) 4ος αι. π.Χ. μέγιστο σωζόμενο ύψος 28,4 εκατ., μέγιστο σωζόμενο πλάτος 5,7 εκατ. Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας 

  Όταν πέθανε ο Μάκρονας, η Φίλα βρήκε την ευκαιρία που ζητούσε. Είχε ήδη έτοιμο τον μολύβδινο κατάδεσμο, είχε γράψει εκεί αυτό που ειλικρινά επιθυμούσε, τον είχε τυλίξει προσεκτικά και σφιχτά σε ρολό. Ο Μάκρων που έφευγε πιά για τον Κάτω Κόσμο θα μετέφερε στους δαίμονες το μήνυμά της, την ικεσία της. Μόνον εκείνοι μπορούσαν πιά να την βοηθήσουν. Στην Πέλλα ήταν ήδη απομονωμένη, εγκαταλειμμένη από φίλους και γνωστούς. Περιφρονημένη από όλους και κυρίως από τον Διονυσοφώντα που ετοιμαζόταν να παντρευτεί την Θετίμα και σχεδίαζαν ήδη την τελετή του γάμου τους. Θυμήθηκε την τελευταία της συνάντηση μαζί του, μπροστά στη Θετίμα που της φάνηκε ότι χαμογελούσε ειρωνικά. Της είχε πει "ακόμη κι αν δεν υπήρχε η Θετίμα, θα προτιμούσα να παντρευτώ οποιαδήποτε άλλη γυναίκα, μα εσένα ποτέ". Η Φίλα ακούμπησε προσεκτικά το ρολό δίπλα στο δεξί χέρι του Μάκρονα, να είναι το πρώτο πράγμα που θα δώσει μόλις φτάσει εκεί κάτω, και τον κατευόδωσε.    

  Ο κατάδεσμος έγραφε: "της Θετίμας και του Διονυσοφώντα την τελετή και το γάμο δένω με γραπτή κατάρα και όλων των άλλων γυναικών, είτε χήρες είναι, είτε παρθένες, κυρίως όμως της Θετίμας. Και παραδίνω αυτόν τον κατάδεσμο στον Μάκρονα και τους δαίμονες. Και μόνον όταν εγώ ξεθάψω και ξετυλίξω και διαβάσω πάλι αυτά τα λόγια, τότε μονάχα να παντρευτεί ο Διονυσοφώντας. Προηγουμένως να μην πάρει άλλη γυναίκα του εκτός από μένα. Μονάχα εγώ να γεράσω στο πλευρό του Διονυσοφώντα, καμιά άλλη. Σας ικετεύω προσφιλείς δαίμονες δείξτε οίκτο στη Φίλα γιατί με έχουν εγκαταλείψει όλα τα αγαπημένα μου πρόσωπα και είμαι έρημη. Αλλά φυλάξτε τον κατάδεσμο για χάρη μου, ώστε να μη γίνουν αυτά, κι η κακιά Θετίμα κακά να χαθεί.... κι εγώ να βρω ευδαιμονία και μακαριότητα".   

  Έρωτας σε ερυθρόμορφη πελίκη του Ανατολικού νεκροταφείου της Πέλλας   

Το 1986 σε έναν τάφο του Ανατολικού νεκροταφείου της Πέλλας δίπλα στο δεξί χέρι του νεκρού βρέθηκε τυλιγμένος o μολύβδινος κατάδεσμος που είχε γραμμένο το παραπάνω μήνυμα. Ίσως τα πράγματα να μην έγιναν ακριβώς όπως τα αφηγήθηκα, μα ασφαλώς τον κατάδεσμο τον έβαλε εκεί μιά γυναίκα σφοδρά ερωτευμένη με τον Διονυσοφώντα που ετοιμαζόταν να παντρευτεί τη Θετίμα. Για το όνομά της οι επιγραφολόγοι διίστανται, θα λεγόταν Φίλα ή Δαγίνα. Προτιμώ το Φίλα. Αγαπημένη. Ήταν άλλωστε κοινό Μακεδονικό όνομα.   

Πήλινο ειδώλιο από το Ανατολικό νεκροταφείο της Πέλλας    

   Ο συγκεκριμένος κατάδεσμος αποτελεί ένα σημαντικότατο αρχαιολογικό εύρημα, όχι όμως για το περιεχόμενό του. Σχεδόν κανείς δεν ενδιαφέρεται για τον ανεκπλήρωτο έρωτα της Φίλας. Άλλωστε πολλά τέτοια ξόρκια είναι γνωστά από την αρχαιότητα. Ο κατάδεσμος της Πέλλας είναι ιδιαιτέρως σημαντικός γιατί χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. και είναι γραμμένος σε μια ελληνική διάλεκτο πολύ κοντά στη βορειοδυτική παραλλαγή της δωρικής. Αποτελεί επομένως μια από τις πρωιμότερες γραπτές μαρτυρίες που αποδεικνύουν ότι ήδη τον 4ο αι. π.Χ. ο πληθυσμός της Μακεδονίας ήταν ελληνόφωνος.