Σύντομη ιστορία της ελληνικής γλώσσας

          Οι αρχαίοι Έλληνες μιλούσαν διαφορετικές διαλέκτους. Οι Σπαρτιάτες χρησιμοποιούσαν τη Δωρική διάλεκτο, οι Αθηναίοι την Αττική διάλεκτο, οι Μακεδόνες τη Μακεδονική κτλ. Οι διαφορές, όμως, από τη μια διάλεκτο στην άλλη δεν ήταν σημαντικές κι έτσι μπορούσαν να επικοινωνούν μεταξύ τους αρκετά εύκολα. Για παράδειγμα, η λέξη ‘μητέρα’ για τους Αθηναίους ήταν μήτηρ ενώ για τους Σπαρτιάτες ήταν μάτηρ.

          Ωστόσο, μόνο αργότερα (από το 300 π.Χ. μέχρι το 300 μ.Χ.) έχουμε μια κοινή γλώσσα. Η γλώσσα αυτή αναπτύχθηκε κυρίως από την Αττική διάλεκτο και σιγά σιγά έγινε η κοινή γλώσσα των ανθρώπων που ζούσαν σε όλες τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής που είχε κατακτήσει ο Μέγας Αλέξανδρος. Έτσι, οι κάτοικοι της Συρίας, της Μικράς Ασίας, της Περσίας ή της Αιγύπτου, για παράδειγμα, μιλούσαν και έγραφαν στην κοινή αυτή γλώσσα. Με άλλα λόγια, η ελληνική έγινε η διεθνής γλώσσα εκείνης της εποχής, όπως τα αγγλικά σήμερα. 

           Με τον καιρό, η γλώσσα αλλάζει. Έτσι, δεν λένε πια ύει, ερυθρός, ιχθύς αλλά βρέχει, κόκκινος, (ο)ψάρι(ον). Πολλές από αυτές τις λέξεις βρίσκουμε στη γλώσσα των Ευαγγελίων, την ‘Κοινή’, όπως ονομάζεται. 

  Οι αλλαγές στη γλώσσα συνεχίζουν και στα βυζαντινά χρόνια που ακολουθούν. Στα βυζαντινά ελληνικά συναντάμε πολλές λέξεις όπως τις χρησιμοποιούμε σήμερα: παιδί(ν), πατέρας, πόλη, ας, να, και πολλές άλλες. Το 1453, η Βυζαντινή αυτοκρατορία πέφτει στα χέρια των Τούρκων και η Ελλάδα παραμένει υπόδουλη τετρακόσια περίπου χρόνια. Η γλώσσα που μιλούν και γράφουν αυτή την περίοδο διαφέρει ελάχιστα μόνο από τη σημερινή, αυτή που ονομάζουμε νέα ελληνική.

          Τον 18^ο αιώνα, διάσημοι άνδρες των γραμμάτων εργάστηκαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας, που ήλθε το 1832, και την ανάπτυξη της ελληνικής γλώσσας. Οι προσπάθειές τους να «καθαρίσουν» τη γλώσσα από ξένα στοιχεία οδήγησε σ’ αυτό που έγινε γνωστό ως το ‘γλωσσικό ζήτημα’ (πρόβλημα). Ο λογοτεχνικός κόσμος διαιρείται σε δύο φατρίες (ομάδες): σ’ αυτούς που γράφουν στην ‘καθαρεύουσα’ και στους ‘δημοτικιστές’, σ’ αυτούς που γράφουν στη ‘δημοτική’, τη γλώσσα που μιλάνε οι περισσότεροι Έλληνες, την απλή γλώσσα του λαού. Για πολλά χρόνια η χώρα - και η γλώσσα - υπέφερε απ’ αυτόν τον πόλεμο που μερικές φορές πήρε και πολιτικό χαρακτήρα. Τελικά, το 1978 η ‘Δημοτική’, η γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε σήμερα, γίνεται η επίσημη γλώσσα της Ελλάδας.
     Η ζωή κι η γλώσσα εξελίσσονται μαζί, η μια δίπλα στην άλλη. Η νεοελληνική γλώσσα είναι κόρη της αρχαίας κι έχει πάρει την ιδιαίτερη μορφή, το δικό της χαρακτήρα μέσα στο πέρασμα των αιώνων.

(Διασκευή από το βιβλίο των Κλεάνθη & Φρόσως Αρβανιτάκη, Επικοινωνήστε Ελληνικά (3), εκδ. Δέλτος)