Στην αρχή της φετινής σχολικής χρονιάς είχα ξαναεστιάσει την προσοχή μου στη συγκλονιστική Εμπειρία της διδασκαλίας της Πρώτης Γραφής και Ανάγνωσης.
Η πρώτη γραφή έχει τη δυσκολία μα και τη μεγαλοσύνη του πρώτου οργώματος της Γης!
Με έναν … μαγικό τρόπο, που μόνο όποιος έχει τη διδακτική εμπειρία της Πρώτης Τάξης τον κατανοεί, μετά από τις γιορτές των Χριστουγέννων εκεί γύρω στα τέλη του Γενάρη, τα πρωτάκια αρχίζουν με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου και ξεδιπλώνουν τις γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που έχουν αποθηκεύσει από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, αλλά και από τη φοίτησή τους στο Νηπιαγωγείο.
…..φαντάζει Ωκεανός το πεδίο που καλύπτουν στη διάρκεια της ίδιας σχολικής χρονιάς.
Έτσι, πραγματικά φαντάζει Ωκεανός το πεδίο που καλύπτουν οι μαθητές στη διάρκεια της ίδιας σχολικής χρονιάς. Συνειδητά, φέτος προσπαθώ να είμαι κοντά στις Πρώτες και τις Έκτες για διαφορετικούς λόγους. Έτσι, παρακολουθώ την πορεία και την εξέλιξή τους σε βάθος χρόνου. Όταν, πριν από λίγες ημέρες είδα το τετράδιο Παραγωγής Γραπτού Λόγου ενός μαθητή της Πρώτης Τάξης ένιωσα ότι έχω … χάσει επεισόδια από το συγκλονιστικό τους ταξίδι! Σε συνεργασία, λοιπόν, με τις καλές συναδέλφους και φίλες των δύο τμημάτων του Πρώτης του σχολείου μας για φέτος, τις κυρίες Καίτη και Λίτσα, είδαμε τα τετράδια των παιδιών και μοιραζόμαστε μαζί σας ορισμένες παραγωγές γραπτού λόγου, οι οπίες γράφτηκαν στη σχολική αίθουσα.
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών ορίζει για τις τάξεις Α’ και Β’ ως σκοπό της διδασκαλίας του γραπτού λόγου, την ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού να γράφει και να διατυπώνει γραπτά νοήματα, διαμέσου της αξιοποίησης των ήδη διαμορφωμένων αντιλήψεων του για τη γλώσσα και τις λειτουργίες της.
Το βιβλίο του δασκάλου για την Α’ τάξη, προτείνει την υιοθέτηση ενός συνδυαστικού μοντέλου για τη διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής. Το προτεινόμενο μοντέλο κινείται πάνω σε τρεις άξονες: (α) την αναλυτικοσυνθετική μέθοδο, (β) τον αναδυόμενο γραμματισμό και (γ) την ολική προσέγγιση.
Η αναλυτικοσυνθετική μέθοδος εστιάζεται στην αντιστοίχιση φθόγγων και γραμμάτων μέσα από τη συστηματική άσκηση στην ανάλυση και επανασύνθεση πρότυπων λέξεων.
Ο αναδυόμενος γραμματισμός λαμβάνει υπόψην τις προγενέστερες γνώσεις και εμπειρίες του παιδιού όσον αφορά στην ανάγνωση και τη γραφή.
Η ολική προσέγγιση αντιμετωπίζει τη γλώσσα ως αδιαίρετη ενότητα η οποία προσεγγίζεται λειτουργικά.
Ο αναδυόμενος γραμματισμός και η ολική προσέγγιση συμφωνούν στο ότι η ανάγνωση και η γραφή είναι πράξεις με νόημα κι άρα η διδασκαλία τους πρέπει να στοχεύει στην εξυπηρέτηση πραγματικών επικοινωνιακών αναγκών.
Επειδή η γραφή είναι μια δημιουργική διαδικασία, το παιδί της Α’ τάξης από τα πρώτα κιόλας μαθήματα, ανακαλύπτει το αλφαβητικό σύστημα μέσα από την αλληλεπίδραση ανάγνωσης και γραφής.
Η ανάλυση των λέξεων κατά τη γραφή βοηθά το παιδί να συνειδητοποιήσει τη σειρά των διαδοχικών φωνημάτων, την αντιστοιχία ήχων/φθόγγων και γραμμάτων και την ακριβής αντιστοίχιση γραμμάτων με ήχους κατά την ανάγνωση.
Από την αρχή τα παιδιά παράγουν κείμενα σε επίπεδο συλλαβής ή λέξης που φέρει πλήρες νόημα και εξυπηρετεί επικοινωνιακούς και λειτουργικούς στόχους. Οι συλλαβές ή οι λέξεις γίνονται λεζάντες, στη συνέχεια φράσεις, σύντομες ιστορίες με πλοκή και τέλος, λειτουργικά κείμενα.
Ειδικά στην Α’ τάξη, ο γραπτός λόγος πέρα από τη σύνδεσή του με την ανάγνωση είναι σημαντικό να συνδεθεί με τον προφορικό λόγο, καθώς επίσης και με εικόνες.
Οι δραστηριότητες συσχετισμού προφορικού και γραπτού λόγου εστιάζονται ανάμεσα σε άλλα στην ανάγνωση απομνημονευμένων κειμένων και μέσα από πραγματικές καταστάσεις επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης.
Η σύνδεση εικόνας και γραπτού λόγου είναι το αποτέλεσμα της προφορικής ανάλυσης της εικόνας και της ανάγνωσης του σχετικού κειμένου. Οι μαθητές αφού έχουν κινητοποιηθεί προφορικά, έχουν κάνει τις υποθέσεις και τις προβλέψεις τους σχετικά με την εικόνα και διαβάζουν το κείμενο για να επαληθεύσουν ή όχι τις απόψεις τους. Αργότερα, μέσω του γραπτού λόγου, αποτυπώνουν δημιουργικά και λειτουργικά τις γνώσεις και τις εμπειρίες που βίωσαν μέσα από την εικόνα και το κείμενο.
Η ανάπτυξη του γραπτού λόγου στην Α’ τάξη είναι μια διαδικασία που αρχικά αξιοποιεί τις υφιστάμενες γνώσεις του μαθητή πάνω στη γραφή και τελικά τον ωθεί να υιοθετήσει όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία που θα τον οδηγήσουν στο να γίνει μελλοντικά ένας καλός χειριστής της ελληνικής γλώσσας ο οποίος θα μπορεί να παράγει κείμενα έχοντας υπόψην το σκοπό και τη λειτουργία τους και να είναι ικανός να κρίνει τα κείμενα του με σκοπό τη βελτίωσή τους.
Δεν συμφωνείτε ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο Ταξίδι στην Τυπική Εκπαίδευση;!
Συνεχίζοντας λοιπόν…
