Κουτράκης Σπυρίδων / Μπίκα Στυλιανή / Τσέκρελη Όλγα
[κατέβασετο/ download]
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σκοπό της παρούσας ανακοίνωσης αποτελεί η εκμετάλλευση – αξιοποίηση της καταγραφής των προσωπικών εμπειριών ανθρώπων που έδρασαν σε μια ορισμένη χρονική στιγμή, καθώς και όσων ήρθαν σε άμεση επαφή και διέσωσαν τις μαρτυρίες και τις μνήμες όλων εκείνων που είχαν συμμετάσχει και τις οποίες μετουσίωσαν σε λόγο και τέχνη.
Με αφορμή τις μνήμες των Γιάννη Μπεράτη, Στρατή Μυριβίλη, Λιλίκας Νάκου, Άγγελου Τερζάκη, Giorgio Bassani, Italo Calvino και Nuto Revelli, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπήρξαν και οι μόνοι, οι οποίοι βίωσαν τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είτε έχοντας συμμετάσχει ενεργά -ακόμη και στην πρώτη γραμμή του μετώπου – είτε έχοντας παραμείνει στα μετόπισθεν προσεγγίζουμε την τέχνη που ασχολήθηκε με τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο (ζωγραφικοί πίνακες, γλυπτά, σκίτσα). Οι συγκεκριμένοι λογοτέχνες χρησιμοποίησαν ως υλικό για τα γραπτά τους τις ιστορίες ζωής τους και μετέφεραν τα όσα βίωσαν επιθυμώντας να κληροδοτήσουν στις επόμενες γενιές ένα πολυτιμότατο υλικό. Οι καλλιτέχνες από την πλευρά τους –άλλοι σύγχρονοι του ιστορικού γεγονότος και άλλοι μεταγενέστεροι αυτού- κρατούν ζωντανή τη μνήμη γεφυρώνοντας τις κοινές εμπειρίες των δύο λαών.
Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του «δασκάλου» στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας τόσο σε Ελλάδα όσο και σε Ιταλία.
Επιπλέον, κατά την συγκεκριμένη έρευνα προέκυψαν ερωτήματα στα οποία και επιδιώξαμε να βρούμε μια απάντηση: πώς διασταυρώνονται οι οδυνηρές προσωπικές εμπειρίες δύο ανεξάρτητων και κυρίαρχων κρατών πώς μπορούν οι συγκεκριμένες εμπειρίες να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων πώς η χρήση των εμπειριών αυτών μετατρέπεται σε εικόνα και συναίσθημα μέσα από την Τέχνη γεφυρώνοντας τις μνήμες των δύο λαών Κινούμενοι λοιπόν προς μια τέτοια κατεύθυνση, παρουσιάζουμε και την διεπιστημονική λειτουργία της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής δραστηριότητας, η οποία εμπλέκει τις επιστήμες της Ιστορίας, της Τέχνης, των Πολιτικών Επιστημών και φυσικά της Φιλολογίας.
Με αφορμή τις μνήμες των Γιάννη Μπεράτη, Στρατή Μυριβίλη, Λιλίκας Νάκου, Άγγελου Τερζάκη, Giorgio Bassani, Italo Calvino και Nuto Revelli, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπήρξαν και οι μόνοι, οι οποίοι βίωσαν τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είτε έχοντας συμμετάσχει ενεργά -ακόμη και στην πρώτη γραμμή του μετώπου – είτε έχοντας παραμείνει στα μετόπισθεν προσεγγίζουμε την τέχνη που ασχολήθηκε με τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο (ζωγραφικοί πίνακες, γλυπτά, σκίτσα). Οι συγκεκριμένοι λογοτέχνες χρησιμοποίησαν ως υλικό για τα γραπτά τους τις ιστορίες ζωής τους και μετέφεραν τα όσα βίωσαν επιθυμώντας να κληροδοτήσουν στις επόμενες γενιές ένα πολυτιμότατο υλικό. Οι καλλιτέχνες από την πλευρά τους –άλλοι σύγχρονοι του ιστορικού γεγονότος και άλλοι μεταγενέστεροι αυτού- κρατούν ζωντανή τη μνήμη γεφυρώνοντας τις κοινές εμπειρίες των δύο λαών.
Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του «δασκάλου» στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας τόσο σε Ελλάδα όσο και σε Ιταλία.
Επιπλέον, κατά την συγκεκριμένη έρευνα προέκυψαν ερωτήματα στα οποία και επιδιώξαμε να βρούμε μια απάντηση: πώς διασταυρώνονται οι οδυνηρές προσωπικές εμπειρίες δύο ανεξάρτητων και κυρίαρχων κρατών πώς μπορούν οι συγκεκριμένες εμπειρίες να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων πώς η χρήση των εμπειριών αυτών μετατρέπεται σε εικόνα και συναίσθημα μέσα από την Τέχνη γεφυρώνοντας τις μνήμες των δύο λαών Κινούμενοι λοιπόν προς μια τέτοια κατεύθυνση, παρουσιάζουμε και την διεπιστημονική λειτουργία της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής δραστηριότητας, η οποία εμπλέκει τις επιστήμες της Ιστορίας, της Τέχνης, των Πολιτικών Επιστημών και φυσικά της Φιλολογίας.
Ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος και ειδικότερα η ελληνο-ιταλική σύρραξη του ’40-’41 αποτέλεσε μια τραγική εμπειρία στη μακραίωνη ιστορία των δύο λαών. Την καταγραφή του τι πραγματικά συνέβη εκείνη την περίοδο την έχει αναλάβει η επίσημη ιστορία, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη δημιουργία της εθνικής συνείδησης του κάθε λαού. Ωστόσο, την διατήρηση της μνήμης εκείνων των γεγονότων την αναλαμβάνουν (εκτός της ιστορίας) η λογοτεχνία και η τέχνη, οι οποίες απηχούν υποκειμενικά τα συμβάντα λόγω της επίδρασης των προσωπικών βιωμάτων, των αντιλήψεων και των πεποιθήσεων που ο κάθε δημιουργός φέρει μέσα του υπαρξιακά, αλλά και εξαιτίας των προϋποθέσεων που τίθενται από εκείνους που αναθέτουν τα έργα στην περίπτωση της εικαστικής δημιουργίας. Εξάλλου, όπως αναφέρει και ο Γεώργιος Φρέρης1,η ιστορία αποτελεί κύτταρο της λογοτεχνίας, την οποία και εμπλουτίζει με ένα πλήθος στοιχείων και καταστάσεων,ενώ η λογοτεχνία από την πλευρά της συμβάλλει στην καταξίωση της ιστορίας στη μαζική συνείδηση.
Αυτή η αλληλεπίδραση, σε συνδυασμό και με τα έργα τέχνης διασταυρώνει τις οδυνηρές εμπειρίες δύο λαών, ελλήνων και ιταλών στην περίπτωσή μας.
Οι συγγραφείς Γιάννης Μπεράτης, Στρατής Μυριβίλης, Λιλίκα Νάκου, Άγγελος Τερζάκης, GiorgioBassani, ItaloCalvino και NutoRevelli, θέλησαν να περάσουν τα δικά τους μηνύματα μέσα από την εξιστόρηση προσωπικών εμπειριών τόσο των πολεμικών γεγονότων που έζησαν, όσο και της καθημερινής ζωής. Ο κάθε συγγραφέας μέσα από την αφηγηματική οργάνωση του λόγου του, μας παρουσιάζει μια σειρά από γεγονότα, πλοκές, δράσεις και αντιδράσεις για να φτάσει στο τέλος στο ποθητό γι’ αυτόν αποτέλεσμα. Μιλά με τρόπο διαφορετικό αλλά ουσιαστικό. Κάνει λόγο για πολεμικές επιχειρήσεις και στρατιωτικά γεγονότα. Παρουσιάζει τις λεπτομέρειες, τα περιστατικά της ζωής, τα διάφορα επεισόδια που βίωσαν όσοι έμεινα στα μετόπισθεν. Έτσι εμψυχώνεται με άριστο τρόπο η ατμόσφαιρα της εποχής, ξετυλίγοντας πολλές από τις ανθρώπινες πλευρές του δράματος, αναπτύσσοντας σύνθετες ερμηνείες και αναπαριστώντας ζωντανά τα όσα συνέβησαν. Έτσι ο αναγνώστης «υποχρεώνεται» να σκεφτεί κριτικά επάνω στο ίδιο το ιστορικό γεγονός περνώντας μέσα από ιδεολογίες, πολιτική, συμφέροντα, φόβους και ευθύνες ώστε να βρίσκεται μέσω των εμπειριών του αυτών σε συνεχή πνευματική εγρήγορση.
Αυτή η αλληλεπίδραση, σε συνδυασμό και με τα έργα τέχνης διασταυρώνει τις οδυνηρές εμπειρίες δύο λαών, ελλήνων και ιταλών στην περίπτωσή μας.
Οι συγγραφείς Γιάννης Μπεράτης, Στρατής Μυριβίλης, Λιλίκα Νάκου, Άγγελος Τερζάκης, GiorgioBassani, ItaloCalvino και NutoRevelli, θέλησαν να περάσουν τα δικά τους μηνύματα μέσα από την εξιστόρηση προσωπικών εμπειριών τόσο των πολεμικών γεγονότων που έζησαν, όσο και της καθημερινής ζωής. Ο κάθε συγγραφέας μέσα από την αφηγηματική οργάνωση του λόγου του, μας παρουσιάζει μια σειρά από γεγονότα, πλοκές, δράσεις και αντιδράσεις για να φτάσει στο τέλος στο ποθητό γι’ αυτόν αποτέλεσμα. Μιλά με τρόπο διαφορετικό αλλά ουσιαστικό. Κάνει λόγο για πολεμικές επιχειρήσεις και στρατιωτικά γεγονότα. Παρουσιάζει τις λεπτομέρειες, τα περιστατικά της ζωής, τα διάφορα επεισόδια που βίωσαν όσοι έμεινα στα μετόπισθεν. Έτσι εμψυχώνεται με άριστο τρόπο η ατμόσφαιρα της εποχής, ξετυλίγοντας πολλές από τις ανθρώπινες πλευρές του δράματος, αναπτύσσοντας σύνθετες ερμηνείες και αναπαριστώντας ζωντανά τα όσα συνέβησαν. Έτσι ο αναγνώστης «υποχρεώνεται» να σκεφτεί κριτικά επάνω στο ίδιο το ιστορικό γεγονός περνώντας μέσα από ιδεολογίες, πολιτική, συμφέροντα, φόβους και ευθύνες ώστε να βρίσκεται μέσω των εμπειριών του αυτών σε συνεχή πνευματική εγρήγορση.
Oι συγγραφείς με το έργο τους επιβεβαιώνουν ότι η λογοτεχνία αποτελεί μέρος της κοινωνικής αλυσίδας καθώς μέσα της συμπυκνώνεται η ίδια η κοινωνία. Ο λογοτεχνικός λόγος έχει τη δυναμική να προκαλέσει αντιδράσεις, συμπάθειες, αντιπάθειες, να ασκήσει κριτική στο κοινωνικό γίγνεσθαι, να προβληματίσει, να αμφισβητήσει ή ακόμη και να ενσωματωθεί μέσα στο σύστημα για το αλλάξει, να το πολεμήσει, να το διορθώσει ή να το καλυτερεύσει…. συνέχεια κλικ εδώ
Γράφει ο Καλβίνο:
Κι όπως σε ένα παιχνίδι, το μόνο που αποζητούσε (ενν. τον Μουσολίνι) ήταν η συνενοχή
των άλλων, δηλαδή ένα τίποτα, τόσο που σχεδόν ήμασταν έτοιμοι να ενδώσουμε στον πειρασμό
και να του την παραχωρήσουμε, για αν μην του χαλάσουμε τη γιορτή, τόσο που νιώθαμε σχεδόν
μια αίσθηση ενοχής όταν συνειδητοποιούσαμε ότι όλοι ήμασταν πιο ενήλικες από αυτόν, και
δεν θέλαμε να παίξουμε το παιχνίδι του.
ξέρουνε ! Αχ, Σπύρο, για να δούμε, μπας και καλυτερέψει ο κόσμος όσο συ να μεγαλώσεις ή πάλε τα ίδια θα ’ναι; … Τουλάχιστο να ζούσατε, σεις τα παιδιά, πιο ύστερα, καλά. Εμείς φάγαμε άδικα τη
ζωή μας εδώ στην Ελλάδα, με τους πολέμους και τη φτώχεια
ενώ ο Τερζάκης αναφωνεί:
Τους πολέμους τους κάνουν οι χωρικοί και οι ηλίθιοι.
την στιγμή κατά την οποία ο Revelli παραδέχεται ότι:
Γνωρίζουν (ενν. οι αλπινιστές) ότι με τον πόλεμο έχουν μόνο χάσιμο και κανένα κέρδος.
ανάμεσά τους και τέσσερις σκοτωμένοι […] με τους βαριά λαβωμένους κι ο Μελέτης […] ο
γιατρός ήτανε πολύ χλωμός, έβλεπες πως η ζωή έφευγε ολοένα από τη μικρή πληγή
«Η ιστορία είναι αφήγηση πράξεων ανθρώπων και όχι ημιθέων και για να δώσει
ωφέλιμα διδάγματα πρέπει να λέει την αλήθεια με όλες τις ατέλειες και μικρότητες
που έχει ο άνθρωπος κι αντανακλούν στα έργα του»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου