Παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Ειδική Αγωγή: μια κριτική ματιά

 Πηγή: http://ictspeciallove.blogspot.com

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται ραγδαίες εξελίξεις σε όλους τους τομείς της ζωής μας, στο προσωπικό, κοινωνικό, πολιτισμικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Oι επιδράσεις των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) είναι τόσο σημαντικές που θεωρείται ότι έχει δημιουργηθεί ένα νέο περιβάλλον, μια νέα κοινωνία, η Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ). Στη νέα αυτή Κοινωνία προσφέρονται νέες δυνατότητες και διαμορφώνονται συνθήκες για τη δημιουργία και την εφαρμογή νέων συστημάτων και προτύπων Μάθησης, νέων μεθόδων εκπάιδευσης. Η παιδαγωγική αξιοποίηση στις ΤΠΕ αφορά στη χρήση του υπολογιστή και των τεχνολογικών εργαλείων και προγραμμάτων του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο Η/Υ αποτελεί «πηγή πληροφόρησης στην Κοινωνία της Πληροφορίας», ένα «δυναμικό διδακτικό μέσο» που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα «γνωστικό και χειραφετικό εργαλείο» που να εμπεριέχει γνωστικές δομές και διαδικασίες με τη βοήθεια των οποίων να διευκολυνθεί η ανάπτυξη της δημιουργικής μάθησης. Η ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, έχει μέχρι τώρα ακολουθήσει το τεχνοκεντρικό μοντέλο, που εστιάζει στην πρακτική πλευρά της εκπαίδευσης και όχι τόσο το ερμηνευτικό που εστιάζει στην υποκειμενική προσέγγιση της εκπαίδευσης και στο στοχαστικό-κριτικό, το οποίο αναδεικνύει μέσα από την στοχαστικο-κριτική ανάλυση τη διλημματικότητα των εκπαιδευτικών καταστάσεων και αναζητά τις παραδοχές και τις συνεπαγωγές των εναλλακτικών διδακτικών επιλογών. Ο εκπαιδευτικός που θα αξιοποιούσε παιδαγωγικά τον υπολογιστή στην εκπαιδευτική διαδικασία έχει παραμεληθεί και δεν είχε καμία προτεραιότητα να αναπτύσσει δημιουργικές πρωτοβουλίες, πρωτότυπο έργο, εποικοδομητική παραγωγή της γνώσης με προωθημένες διαδικασίες ή επίπεδα μάθησης και δράσης. Επικρατεί η αντίληψη, ιδιαίτερα ανάμεσα σε αυτούς που ασκούν εκπαιδευτική πολιτική, ότι οι νέες τεχνολογίες αυταπόδεικτα και ανεξάρτητα από το παιδαγωγικό πλαίσιο οδηγούν σε θετικά μαθησιακά αποτελέσματα. Από αρκετούς ερευνητές τονίζεται όμως ο κίνδυνος της έμφασης στη σημασία της απόκτησης και επεξεργασίας της πληροφορίας σε βάρος περισσότερο ολικών και ανώτερης τάξης γνωστικο-συναισθηματικών λειτουργιών, όπως είναι η «ιδέα», η «σκέψη», η «γνώση», κ.τλ. Η επικράτηση της «ψηφιακής σκέψης» ευνοεί τον περιορισμό των εκπαιδευτικών σε αντικειμενιστικές και τεχνοκεντρικές διδακτικές αντιλήψεις και παραβλέπει τη μεταφορική, την ερμηνευτική, τη συστημική και τη λανθάνουσα (tacit) διάσταση της ανθρώπινης εμπειρίας. Προκύπτει, επίσης, ότι στη Διδακτική των ΤΠΕ στην ελληνική σχολική εκπαίδευση διαπιστώνεται όλο και περισσότερο η διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των σχολικών αναλυτικών προγραμμάτων και της ζωής έξω από το σχολείο καθώς και η ουδετεροποίηση της κοινωνικο-πολιτικής διάστασης της γνώσης. Στην Ειδική Αγωγή από την άλλη, θεωρείται ότι οι μαθητές με αναπηρία (ΑμΑ) και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (ΑμέΑ), δεν έχουν τις απαιτούμενες ικανότητες για να αξιοποιήσουν τις "νεες τεχνολογίες".

Νέες δεξιότητες που ξεφεύγουν από στόχους της αποκλειστικής απόκτησης γνώσεων, όπως διανοητική ευελιξία, κριτική και δημιουργική σκέψη, διαχείριση προβλημάτων, διαπραγμάτευση, επικοινωνία, συνεργασία, προσαρμοστικότητα, συναισθηματική ωριμότητα, προσωπική ισορροπία, κ.λπ. είναι πλέον οι απαιτήσεις μιας Εκπαίδευσης για ένα βιώσιμο μέλλον. Οι ΤΠΕ μπορούν να παίξουν ένα μετασχηματιστικό ρόλο στην εκπαίδευση είτε αυτή απυθύνεται στη γενική είτε στην ειδική αγωγή, και να συμβάλλουν σε μια εκπαιδευτική και μακροπρόθεσμα κοινωνική αλλαγή, σε κατευθύνσεις περισσότερο δημοκρατικές, ανοιχτές και χειραφετικές. Χρειάζεται όμως να γίνουν αλλαγές και στο ευρύτερο εκπαιδευτικό, κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο, αφού οι ΤΠΕ αξιοποιούνται καλύτερα, όσο πιο πολύ το μαθησιακό περιβάλλον εναρμονίζεται με τη σύγχρονη παιδαγωγική και ανταποκρίνεται στα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα. Η κοινωνική θεώρηση της Διδασκαλίας και της Μάθησης με την αξιοποίηση των ΤΠΕ είναι μια περίπτωση εκπαιδευτικής και κοινωνικής αλλαγής, όταν λαμβάνει υπόψη την ηθικο-πολιτική διάσταση της αγωγής, η οποία δε βασίζεται σε ένα απόλυτο σύνολο παγιωμένων αρχών και πρακτικών, αλλά σε ένα κριτικό-διαλεκτικό προβληματισμό των μαθησιακών και κοινωνικών ζητημάτων. Η ανθρωπιστική θεώρηση της Διδασκαλίας και της Μάθησης με την αξιοποίηση των ΤΠΕ αντιμετωπίζει τον μαθητή με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ως παιδί του, γιατί παιδί του είναι, και ως μελλοντικό ενεργό και στοχαζόμενο πολίτη, απορρίπτοντας θεωρητικές προσεγγίσεις ενός "βιολογικού ντετερμινισμού" (Ευσταθίου, Μ.).