| πηγή: |
| http://portal.kathimerini.gr/ |
Εγκέφαλος χωρίς σώμα, η πρώτη «φυσική» προσομοίωση του ανθρώπινου εγκεφάλου με ικανότητες και αδυναμίες (όπως εμείς!).
|
 Ένα μοντέλο λογισμικού με την ονομασία Spaun, που προσομοιώνει σ’ ένα βαθμό τον ανθρώπινο εγκέφαλο, καταφέρνει να παίζει απλά παιγνίδια, να ζωγραφίζει απλά σχέδια, να κάνει απλή αριθμητική και πολλά ακόμα. Όλα αυτά τα πετυχαίνει με μόνο 2,5 εκατομμύρια ψηφιακούς νευρώνες (εικονικά εγκεφαλικά κύτταρα) έναντι των περίπου 86 δισεκατομμυρίων που διαθέτει ο πραγματικός ανθρώπινος εγκέφαλος.
Ο νέος «ασώματος εγκέφαλος» μπορεί μελλοντικά να προσδώσει νέες δυνατότητες στα ρομπότ και γενικότερα στα δημιουργήματα της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία εξαρχής δεν είχε ασχοληθεί με το να μιμηθεί την κυτταρική - νευρωνική δομή του ανθρωπίνου εγκεφάλου, αλλά εστιάστηκε καθαρά στον προγραμματισμό εξειδικευμένου λογισμικού.
Προς το παρόν ο Spaun (Semantic Pointer Architecture Unified Network) «ζει» μέσα σε ένα υπερ-υπολογιστή, επειδή καταναλώνει τεράστια υπολογιστική ισχύ. Μόνο για ένα δευτερόλεπτο προσομοίωσης του ανθρώπινου εγκεφάλου, ο υπολογιστής πρέπει να δουλεύει εντατικά για δύο ώρες. Αν και είναι φανερό ότι ο Spaun πολύ απέχει ακόμα από το να αποτελέσει μια πραγματική προσομοίωση των εγκεφαλικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, συνιστά ένα ουσιαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Το επίτευγμα παρουσίασαν οι δημιουργοί του, με επικεφαλής τον Κρις Έλιασμιθ του Κέντρου Θεωρητικής Νευροεπιστήμης του καναδικού πανεπιστημίου του Γουότερλου, σε σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», σύμφωνα με το «Nature».
Ο Spaun απαντά σε ερωτήσεις συνήθως μετά από ένα δισταγμό (όπως οι άνθρωποι!), ενώ φυσικά δεν αποφεύγει τα λάθη (όπως επίσης οι άνθρωποι). Αν π.χ. κληθεί να θυμηθεί μια σειρά αριθμών και να τις επαναλάβει, θα ξεχάσει μερικές σε περίπτωση που η λίστα είναι μακριά. Και, όπως οι άνθρωποι, θυμάται καλύτερα τους αριθμούς στην αρχή και στο τέλος της λίστας, παρά στη μέση.
Είναι αυτές ακριβώς οι ανθρώπινες αδυναμίες που έχουν εντυπωσιάσει τους ερευνητές, επειδή δείχνουν ότι όντως πρόκειται για μια προσομοίωση του ανθρώπινου εγκεφάλου, έστω και ατελή. Σύμφωνα με τον Έλιασμιθ, πρόκειται για το πρώτο στον κόσμο μοντέλο βιολογικού εγκεφάλου που εκτελεί συγκεκριμένες εργασίες και παράλληλα επιδεικνύει συγκεκριμένες συμπεριφορές.
Επειδή κάνει τόσα πράγματα, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι ο Spaun θα μπορέσει να τους βοηθήσει να καταλάβουν καλύτερα τις ανθρώπινες συμπεριφορές ή, ακόμα, να μελετήσουν τις εγκεφαλικές διαταραχές και την χρήση των ψυχοφαρμάκων. Επειδή ο Spaun δεν είναι άνθρωπος, θα μπορούσαν να γίνουν σε αυτόν ακόμα και ιατρικά πειράματα που θα θεωρούνταν ανήθικο να δοκιμαστούν σε ένα άνθρωπο (π.χ. η καταστροφή ψηφιακών νευρώνων για να μελετηθεί η επίπτωση του γήρατος στη νοημοσύνη).
Άλλοι επιστήμονες, όπως στην Πολυτεχνική Σχολή της Λωζάνης (EPFL) και στην ΙΒΜ, έχουν δημιουργήσει πολύ πιο ισχυρές προσομοιώσεις του ανθρώπινου εγκεφάλου, με πολύ περισσότερους εικονικούς νευρώνες, όμως δεν έχουν ακόμα καταφέρει να πετύχουν την ποικιλία «σκέψης» και «δράσης» που έχει ο Spaun. O τελευταίος έχει προγραμματιστεί, μεταξύ άλλων, να μιμείται ό,τι βλέπει, να αναγνωρίζει αριθμούς γραμμένους με διαφορετικούς γραφικούς χαρακτήρες, να λύνει προβλήματα λογικής κ.α.
Βέβαια, ο Spaun έχει ακόμα μεγάλους περιορισμούς, καθώς προσομοιώνει μόνο ένα μικρό μέρος του ανθρώπινου εγκεφάλου, ενώ είναι αργός στην εκμάθηση νέων πραγμάτων. Το επόμενο βήμα εξέλιξής του θα είναι να αναπτυχθεί hardware, που θα επιτρέπει στον «εγκέφαλο» του Spaun να δουλεύει σε πραγματικό χρόνο, κάτι που αναμένεται να συμβεί σε ένα εξάμηνο περίπου.
Στο απώτερο μέλλον, ο Spaun ίσως ενσωματωθεί κανονικά σε ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ. Τότε, οι άνθρωποι, που κάθε άλλο παρά αλάνθαστοι είναι οι ίδιοι, θα ευχαριστιούνται καλύτερα την παρέα με ένα ρομπότ που θα έχει ένα εγκέφαλο κάθε άλλο παρά τέλειο!
|
Μία παρέα εκπαιδευτικών που σμίξαμε στις Συκεές Θεσσαλονίκης με αφορμή το Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης.
A group of teachers mingle at Sykees Thessaloniki on the occasion Major Training Program.
Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012
Spaun (Semantic Pointer Architecture Unified Network): «Φυσική» προσομοίωση του ανθρώπινου εγκεφάλου από μοντέλο λογισμικού
Phaeno Wolfsburg: Die Piryokopi Show im Phaeno Wolfsburg (Clip)
πηγή: http://www.phaeno.de/
Στο πλαίσιο της έκθεσης Kugelbahnausstellung des Phaeno πραγματοποιήθηκε στο τοπικό θέατρο της Επιστήμης από τις 04-18.08.2012 το Φεστιβάλ Juggling. Μερικοί από τους 2500 θεατές ήρθαν για να "απαχθούν" από .... επαγγελματίες μάγους στον κόσμο του juggling και της ψευδαίσθησης. Όσοι από όλους εμάς δεν ήμασταν σε θέση να παρακολουθήσουμε αυτό το γεγονός, εδώ ένα απόσπασμα από την παράσταση Piryokopi, σε ένα από τα σύγχρονα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, το 
Phaeno Wolfsburg!!!
Phaeno Wolfsburg!!!NASA Kids' Club: Παιχνίδια και διαδραστικές δραστηριότητες για το ηλιακό σύστημα
πηγή: NASA - NASA Kids' club
Το NASA Kids' Club είναι μια νέα προσφορά από τη NASA που διαθέτει παιχνίδια, διαδραστικές δραστηριότητες και εικόνες για τους μαθητές να εξερευνήσουν και να μάθουν για το ηλιακό σύστημα παίζοντας. Το κέντρο της Λέσχης NASA Kids διαθέτει μια σειρά από παιχνίδια και διαδραστικές δραστηριότητες που διοργανώνονται σε πέντε επίπεδα δεξιοτήτων.
Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2012
Ο Σεφέρης διαβάζει το "Μυθιστόρημα" / Η ιστορική ηχογράφηση της Lyra (1964)
πηγή: www.lifo.gr
Τὸν ἄγγελο
τὸν περιμέναμε προσηλωμένοι τρία χρόνια
κοιτάζοντας πολὺ κοντὰ
τὰ πεῦκα τὸ γιαλὸ καὶ τ᾿ ἄστρα.
Σμίγοντας τὴν κόψη τ᾿ ἀλετριοῦ
ἢ τοῦ καραβιοῦ τὴν καρένα
ψάχναμε νὰ βροῦμε πάλι τὸ πρῶτο σπέρμα
γιὰ νὰ ξαναρχίσει τὸ πανάρχαιο δράμα.
Γυρίσαμε στὰ σπίτια μας τσακισμένοι
μ᾿ ἀνήμπορα μέλη, μὲ τὸ στόμα ρημαγμένο
ἀπὸ τὴ γέψη τῆς σκουριᾶς καὶ τῆς ἁρμύρας.
Ὅταν ξυπνήσαμε ταξιδέψαμε κατὰ τὸ βοριά, ξένοι
βυθισμένοι μέσα σὲ καταχνιὲς ἀπὸ τ᾿ ἄσπιλα φτερὰ τῶν κύκνων ποὺ μᾶς πληγώναν.
Τὶς χειμωνιάτικες νύχτες μᾶς τρέλαινε ὁ δυνατὸς ἀγέρας τῆς ἀνατολῆς
τὰ καλοκαίρια χανόμασταν μέσα στὴν ἀγωνία τῆς μέρας ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ ξεψυχήσει.
Φέραμε πίσω
αὐτὰ τ᾿ ἀνάγλυφα μιᾶς τέχνης ταπεινῆς.
Ἄλλοτε μᾶς ἦταν εὔκολο ν᾿ ἀντλήσουμε εἴδωλα καὶ στολίδια
γιὰ νὰ χαροῦν οἱ φίλοι ποὺ μᾶς ἔμεναν ἀκόμη πιστοί.
Ἔσπασαν τὰ σκοινιὰ μονάχα οἱ χαρακιὲς στοῦ πηγαδιοῦ τὸ στόμα
μᾶς θυμίζουν τὴν περασμένη μας εὐτυχία:
τὰ δάχτυλα στὸ φιλιατρό, καθὼς ἔλεγε ὁ ποιητής.
Τὰ δάχτυλα νιώθουν τὴ δροσιὰ τῆς πέτρας λίγο
κι ἡ θέρμη τοῦ κορμιοῦ τὴν κυριεύει
κι ἡ σπηλιὰ παίζει τὴν ψυχή της καὶ τὴ χάνει
κάθε στιγμή, γεμάτη σιωπή, χωρὶς μία στάλα.
Ξύπνησα μὲ τὸ μαρμάρινο τοῦτο κεφάλι στὰ χέρια
ποὺ μοῦ ἐξαντλεῖ τοὺς ἀγκῶνες καὶ δὲν ξέρω ποῦ νὰ
τ᾿ ἀκουμπήσω.
Ἔπεφτε τὸ ὄνειρο καθὼς ἔβγαινα ἀπὸ τὸ ὄνειρο
ἔτσι ἑνώθηκε ἡ ζωή μας καὶ θὰ εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ ξαναχωρίσει.
Κοιτάζω τὰ μάτια. Μήτε ἀνοιχτὰ μήτε κλειστὰ
μιλῶ στὸ στόμα ποὺ ὅλο γυρεύει νὰ μιλήσει
κρατῶ τὰ μάγουλα ποὺ ξεπέρασαν τὸ δέρμα.
Δὲν ἔχω ἄλλη δύναμη
τὰ χέρια μου χάνουνται καὶ μὲ πλησιάζουν
ἀκρωτηριασμένα.
ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ
Καὶ ψυχὴ
εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὐτὴν
εἰς ψυχὴν
αὐτὴ βλεπτέον:
τὸν ξένο καὶ τὸν ἐχθρὸ τὸν εἴδαμε στὸν καθρέφτη.
Ἤτανε καλὰ παιδιὰ οἱ σύντροφοι, δὲ φωνάζαν
οὔτε ἀπὸ τὸν κάματο οὔτε ἀπὸ τὴ δίψα οὔτε ἀπὸ τὴν παγωνιά,
εἴχανε τὸ φέρσιμο τῶν δέντρων καὶ τῶν κυμάτων
ποὺ δέχουνται τὸν ἄνεμο καὶ τὴ βροχὴ
δέχουνται τὴ νύχτα καὶ τὸν ἥλιο
χωρὶς ν᾿ ἀλλάζουν μέσα στὴν ἀλλαγή.
Ἤτανε καλὰ παιδιά, μέρες ὁλόκληρες
ἵδρωναν στὸ κουπὶ μὲ χαμηλωμένα μάτια
ἀνασαίνοντας μὲ ρυθμὸ
καὶ τὸ αἷμα τοὺς κοκκίνιζε ἕνα δέρμα ὑποταγμένο.
Κάποτε τραγούδησαν, μὲ χαμηλωμένα μάτια
ὅταν περάσαμε τὸ ἐρημόνησο μὲ τὶς ἀραποσυκιὲς
κατὰ τὴ δύση, πέρα ἀπὸ τὸν κάβο τῶν σκύλων
ποὺ γαβγίζουν.
Εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὐτήν, ἔλεγαν
εἰς ψυχὴν βλεπτέον, ἔλεγαν
καὶ τὰ κουπιὰ χτυποῦσαν τὸ χρυσάφι τοῦ πελάγου
μέσα στὸ ἡλιόγερμα.
Περάσαμε κάβους πολλοὺς πολλὰ νησιὰ τὴ θάλασσα
ποὺ φέρνει τὴν ἄλλη θάλασσα, γλάρους καὶ φώκιες.
Δυστυχισμένες γυναῖκες κάποτε μὲ ὀλολυγμοὺς
κλαίγανε τὰ χαμένα τους παιδιὰ
κι ἄλλες ἀγριεμένες γύρευαν τὸ Μεγαλέξαντρο
καὶ δόξες βυθισμένες στὰ βάθη τῆς Ἀσίας.
Ἀράξαμε σ᾿ ἀκρογιαλιὲς γεμάτες ἀρώματα νυχτερινὰ
μὲ κελαηδίσματα πουλιῶν, νερὰ ποὺ ἀφήνανε στὰ χέρια
τὴ μνήμη μιᾶς μεγάλης εὐτυχίας.
Μὰ δὲν τελειῶναν τὰ ταξίδια.
Οἱ ψυχές τους ἔγιναν ἕνα με τὰ κουπιὰ καὶ τοὺς σκαρμοὺς
μὲ τὸ σοβαρὸ πρόσωπο τῆς πλώρης
μὲ τ᾿ αὐλάκι τοῦ τιμονιοῦ
μὲ τὸ νερὸ ποὺ ἔσπαζε τὴ μορφή τους.
Οἱ σύντροφοι τέλειωσαν μὲ τὴ σειρά,
μὲ χαμηλωμένα μάτια. Τὰ κουπιά τους
δείχνουν τὸ μέρος ποὺ κοιμοῦνται στ᾿ ἀκρογιάλι.
Κανεὶς δὲν τοὺς θυμᾶται. Δικαιοσύνη.
πὼς τοὺς εἴχαμε γνωρίσει ἀπὸ μικρὰ παιδιά.
Τοὺς εἴδαμε ἴσως δυὸ φορὲς κι ἔπειτα πῆραν τὰ καράβια,
φορτία κάρβουνο, φορτία γεννήματα, κι οἱ φίλοι μας
χαμένοι πίσω ἀπὸ τὸν ὠκεανὸ παντοτινά.
Ἡ αὐγὴ μᾶς βρίσκει πλάι στὴν κουρασμένη λάμπα
νὰ γράφουμε ἀδέξια καὶ μὲ προσπάθεια στὸ χαρτὶ
πλεούμενα γοργόνες ἢ κοχύλια
τὸ ἀπόβραδο κατεβαίνουμε στὸ ποτάμι
γιατὶ μᾶς δείχνει τὸ δρόμο πρὸς τὴ θάλασσα,
καὶ περνοῦμε τὶς νύχτες σὲ ὑπόγεια ποὺ μυρίζουν κατράμι.
Οἱ φίλοι μας ἔφυγαν ἴσως νὰ μὴν τοὺς εἴδαμε ποτές, ἴσως
νὰ τοὺς συναπαντήσαμε ὅταν ἀκόμη ὁ ὕπνος
μᾶς ἔφερνε πολὺ κοντὰ στὸ κύμα ποὺ ἀνασαίνει
ἴσως νὰ τοὺς γυρεύουμε γιατὶ γυρεύουμε τὴν ἄλλη ζωή,
πέρα ἀπὸ τ᾿ ἀγάλματα.
Τὸ περιβόλι μὲ τὰ συντριβάνια του στὴ βροχὴ
θὰ τὸ βλέπεις μόνο ἀπὸ τὸ χαμηλὸ παράθυρο
πίσω ἀπὸ τὸ θολὸ τζάμι. Ἡ κάμαρά σου
θὰ φωτίζεται μόνο ἀπὸ τὴ φλόγα τοῦ τζακιοῦ
καὶ κάποτε, στὶς μακρινὲς ἀστραπὲς θὰ φαίνουνται
οἱ ρυτίδες τοῦ μετώπου σου, παλιέ μου φίλε.
Τὸ περιβόλι μὲ τὰ συντριβάνια ποὺ ἦταν στὸ χέρι σου
ρυθμὸς τῆς ἄλλης ζωῆς, ἔξω ἀπὸ τὰ σπασμένα
μάρμαρα καὶ τὶς κολόνες τὶς τραγικὲς
κι ἕνας χορὸς μέσα στὶς πικροδάφνες
κοντὰ στὰ καινούργια λατομεῖα,
ἕνα γυαλὶ θαμπὸ θὰ τὄ ῾χει κόψει ἀπὸ τὶς ὦρες σου.
Δὲ θ᾿ ἀνασάνεις, τὸ χῶμα κι ὁ χυμὸς τῶν δέντρων
θὰ ὁρμοῦν ἀπὸ τὴ μνήμη σου γιὰ νὰ χτυπήσουν
πάνω στὸ τζάμι αὐτὸ ποὺ τὸ χτυπᾶ ἡ βροχὴ
ἀπὸ τὸν ἔξω κόσμο.
ΝΟΤΙΑΣ
Τὸ πέλαγο σμίγει κατὰ τὴ δύση μία βουνοσειρά.
Ζερβά μας ὁ νοτιᾶς φυσάει καὶ μᾶς τρελαίνει,
αὐτὸς ὁ ἀγέρας ποὺ γυμνώνει τὰ κόκαλα ἀπ᾿ τὴ σάρκα.
Τὸ σπίτι μας μέσα στὰ πεῦκα καὶ στὶς χαρουπιές.
Μεγάλα παράθυρα. Μεγάλα τραπέζια
γιὰ νὰ γράφουμε τὰ γράμματα ποὺ σοῦ γράφουμε
τόσους μῆνες καὶ τὰ ρίχνουμε
μέσα στὸν ἀποχωρισμὸ γιὰ νὰ γεμίσει.
Ἄστρο τῆς αὐγῆς, ὅταν χαμήλωνες τὰ μάτια
οἱ ὦρες μας ἦταν πιὸ γλυκιὲς ἀπὸ τὸ λάδι
πάνω στὴν πληγή, πιὸ πρόσχαρες ἀπὸ τὸ κρύο νερὸ
στὸν οὐρανίσκο, πιὸ γαλήνιες ἀπὸ τὰ φτερὰ τοῦ κύκνου.
Κρατοῦσες τὴ ζωή μας στὴν παλάμη σου.
Ὕστερα ἀπὸ τὸ πικρὸ ψωμὶ τῆς ξενιτιᾶς
τὴ νύχτα ἂν μείνουμε μπροστὰ στὸν ἄσπρο τοῖχο
ἡ φωνή σου μᾶς πλησιάζει σὰν ἔλπιση φωτιᾶς
καὶ πάλι αὐτὸς ὁ ἀγέρας ἀκονίζει
πάνω στὰ νεῦρα μας ἕνα ξυράφι.
Σοῦ γράφουμε ὁ καθένας τὰ ἴδια πράματα
καὶ σωπαίνει ὁ καθένας μπρὸς στὸν ἄλλον
κοιτάζοντας, ὁ καθένας, τὸν ἴδιο κόσμο χωριστὰ
τὸ φῶς καὶ τὸ σκοτάδι στὴ βουνοσειρὰ
κι ἐσένα.
Ποιὸς θὰ σηκώσει τὴ θλίψη τούτη ἀπ᾿ τὴν καρδιά μας;
Χτὲς βράδυ μία νεροποντὴ καὶ σήμερα
βαραίνει πάλι ὁ σκεπασμένος οὐρανός. Οἱ στοχασμοί μας
σὰν τὶς πευκοβελόνες τῆς χτεσινῆς νεροποντῆς
στὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ μας μαζεμένοι κι ἄχρηστοι
θέλουν νὰ χτίσουν ἕναν πύργο ποὺ γκρεμίζει.
Μέσα σὲ τοῦτα τὰ χωριὰ τ᾿ ἀποδεκατισμένα
πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸν κάβο, ξέσκεπο στὸ νοτιὰ
μὲ τὴ βουνοσειρὰ μπροστά μας ποὺ σὲ κρύβει,
ποιὸς θὰ μᾶς λογαριάσει τὴν ἀπόφαση τῆς λησμονιᾶς;
Ποιὸς θὰ δεχτεῖ τὴν προσφορά μας, στὸ τέλος αὐτὸ τοῦ φθινοπώρου.
πάνω σὲ καταστρώματα κατελυμένων καραβιῶν
στριμωγμένες μὲ γυναῖκες κίτρινες καὶ μωρὰ ποὺ κλαῖνε
χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ ξεχαστοῦν οὔτε μὲ τὰ χελιδονόψαρα
οὔτε μὲ τ᾿ ἄστρα ποὺ δηλώνουν στὴν ἄκρη τὰ κατάρτια.
Τριμμένες ἀπὸ τοὺς δίσκους τῶν φωνογράφων
δεμένες ἄθελα μ᾿ ἀνύπαρχτα προσκυνήματα
μουρμουρίζοντας σπασμένες σκέψεις ἀπὸ ξένες γλῶσσες.
Μὰ τί γυρεύουν οἱ ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω στὰ σαπισμένα θαλάσσια ξύλα
ἀπὸ λιμάνι σὲ λιμάνι;
Μετακινώντας τσακισμένες πέτρες, ἀνασαίνοντας
τὴ δροσιὰ τοῦ πεύκου πιὸ δύσκολα κάθε μέρα,
κολυμπώντας στὰ νερὰ τούτης τῆς θάλασσας
κι ἐκείνης τῆς θάλασσας,
χωρὶς ἁφὴ
χωρὶς ἀνθρώπους
μέσα σε μία πατρίδα ποὺ δὲν εἶναι πιὰ δική μας
οὔτε δική σας.
Τὸ ξέραμε πὼς ἦταν ὡραῖα τὰ νησιὰ
κάπου ἐδῶ τριγύρω ποὺ ψηλαφοῦμε
λίγο πιὸ χαμηλὰ ἢ λίγο πιὸ ψηλὰ
ἕνα ἐλάχιστο διάστημα.
οὔτε τὸ φίλο ποὺ ἔφυγε στὸ νησὶ μὲ τὰ πεῦκα
οὔτε τὸ φίλο ποὺ ἔφυγε στὸ νησὶ μὲ τὰ πλατάνια
οὔτε τὸ φίλο ποὺ ἔφυγε γιὰ τ᾿ ἀνοιχτά.
Χαϊδεύω τὰ σκουριασμένα κανόνια, χαϊδεύω τὰ κουπιὰ
νὰ ζωντανέψει τὸ κορμί μου καὶ ν᾿ ἀποφασίσει.
Τὰ καραβόπανα δίνουν μόνο τὴ μυρωδιὰ
τοῦ ἁλατιοῦ τῆς ἄλλης τρικυμίας.
Ἂν τὸ θέλησα νὰ μείνω μόνος, γύρεψα
τὴ μοναξιά, δὲ γύρεψα μία τέτοια ἀπαντοχή,
τὸ κομμάτιασμα τῆς ψυχῆς μου στὸν ὁρίζοντα,
αὐτὲς τὶς γραμμές, αὐτὰ τὰ χρώματα, αὐτὴ τὴ σιγή.
Τ᾿ ἄστρα τῆς νύχτας μὲ γυρίζουν στὴν προσδοκία
τοῦ Ὀδυσσέα γιὰ τοὺς νεκροὺς μὲς στ᾿ ἀσφοδίλια.
Μὲς στ᾿ ἀσφοδίλια σὰν ἀράξαμε ἐδῶ-πέρα θέλαμε νὰ βροῦμε
τὴ λαγκαδιὰ ποὺ εἶδε τὸν Ἅδωνι λαβωμένο.
ποὺ ἔχουν σκεπὴ τὸ χαμηλὸ οὐρανὸ μέρα καὶ νύχτα.
Δὲν ἔχουμε ποτάμια δὲν ἔχουμε πηγάδια δὲν ἔχουμε πηγές,
μονάχα λίγες στέρνες, ἄδειες κι αὐτές, ποὺ ἠχοῦν καὶ ποὺ τὶς προσκυνοῦμε.
Ἦχος στεκάμενος κούφιος, ἴδιος με τὴ μοναξιά μας
ἴδιος με τὴν ἀγάπη μας, ἴδιος με τὰ σώματά μας.
Μᾶς φαίνεται παράξενο ποὺ κάποτε μπορέσαμε νὰ χτίσουμε
τὰ σπίτια τὰ καλύβια καὶ τὶς στάνες μας.
Κι οἱ γάμοι μας, τὰ δροσερὰ στεφάνια καὶ τὰ δάχτυλα
γίνουνται αἰνίγματα ἀνεξήγητα γιὰ τὴν ψυχή μας.
Πῶς γεννήθηκαν πῶς δυναμώσανε τὰ παιδιά μας;
Ὁ τόπος μας εἶναι κλειστός. Τὸν κλείνουν
οἱ δυὸ μαῦρες Συμπληγάδες. Στὰ λιμάνια
τὴν Κυριακὴ σὰν κατεβοῦμε ν᾿ ἀνασάνουμε
βλέπουμε νὰ φωτίζουνται στὸ ἡλιόγερμα
σπασμένα ξύλα ἀπὸ ταξίδια ποὺ δὲν τέλειωσαν
σώματα ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς ν᾿ ἀγαπήσουν.
μέσα στὴν ἀνεξάντλητη νύχτα τὸ αἷμα σου
ἅπλωνε τὶς ἄσπρες του φτεροῦγες πάνω
στοὺς μαύρους βράχους τὰ σχήματα τῶν δέντρων καὶ τὰ σπίτια
μὲ λίγο φῶς ἀπὸ τὰ παιδικά μας χρόνια.
Μποτίλια στὸ πέλαγο
Τρεῖς βράχοι λίγα καμένα πεῦκα κι ἕνα ρημοκλήσι
καὶ παραπάνω
τὸ ἴδιο τοπίο ἀντιγραμμένο ξαναρχίζει
τρεῖς βράχοι σὲ σχῆμα πύλης, σκουριασμένοι
λίγα καμένα πεῦκα, μαῦρα καὶ κίτρινα
κι ἕνα τετράγωνο σπιτάκι θαμμένο στὸν ἀσβέστη
καὶ παραπάνω ἀκόμη πολλὲς φορὲς
τὸ ἴδιο τοπίο ξαναρχίζει κλιμακωτὰ
ὡς τὸν ὁρίζοντα ὡς τὸν οὐρανὸ ποὺ βασιλεύει.
Ἐδῶ ἀράξαμε τὸ καράβι νὰ ματίσουμε τὰ σπασμένα κουπιά,
νὰ πιοῦμε νερὸ καὶ νὰ κοιμηθοῦμε.
Ἡ θάλασσα ποὺ μᾶς πίκρανε εἶναι βαθιὰ κι ἀνεξερεύνητη
καὶ ξεδιπλώνει μίαν ἀπέραντη γαλήνη.
Ἐδῶ μέσα στὰ βότσαλα βρήκαμε ἕνα νόμισμα
καὶ τὸ παίξαμε στὰ ζάρια.
Τὸ κέρδισε ὁ μικρότερος καὶ χάθηκε.
Ξαναμπαρκάραμε μὲ τὰ σπασμένα μας κουπιά.
Ὕδρα
Δελφίνια φλάμπουρα καὶ κανονιές.
Τὸ πέλαγο τόσο πικρὸ γιὰ τὴν ψυχή σου κάποτε,
σήκωνε τὰ πολύχρωμα κι ἀστραφτερὰ καράβια
λύγιζε, τὰ κλυδώνιζε κι ὅλο μαβὶ μ᾿ ἄσπρα φτερά,
τόσο πικρὸ γιὰ τὴν ψυχή σου κάποτε
τώρα γεμάτο χρώματα στὸν ἥλιο.
Ἄσπρα πανιὰ καὶ φῶς καὶ τὰ κουπιὰ τὰ ὑγρὰ
χτυποῦσαν μὲ ρυθμὸ τυμπάνου ἕνα ἡμερωμένο κύμα.
Θὰ ἦταν ὡραῖα τὰ μάτια σου νὰ κοίταζαν
θὰ ἦταν λαμπρὰ τὰ χέρια σου ν᾿ ἀπλώνουνταν
θὰ ἦταν σὰν ἄλλοτε ζωηρὰ τὰ χείλια σου
μπρὸς σ᾿ ἕνα τέτοιο θάμα
τὸ γύρευες τί γύρευες μπροστὰ στὴ στάχτη
ἢ μέσα στὴ βροχὴ στὴν καταχνιὰ στὸν ἄνεμο,
τὴν ὥρα ἀκόμη ποὺ χαλάρωναν τὰ φῶτα
κι ἡ πολιτεία βύθιζε κι ἀπὸ τὶς πλάκες
σοῦ ῾δειχνε τὴν καρδιά του ὁ Ναζωραῖος,
τί γύρευες; γιατί δὲν ἔρχεσαι; τί γύρευες;
χαράζοντας τὴ μοίρα μας μέσα στὸ φῶς
μὲ χρώματα καὶ χειρονομίες ἀνθρώπων
ποὺ ἀγαπήσαμε.
Ὁ ὕπνος σὲ τύλιξε, σὰν ἕνα δέντρο, μὲ πράσινα φύλλα,
ἀνάσαινες, σὰν ἕνα δέντρο, μέσα στὸ ἥσυχο φῶς,
μέσα στὴ διάφανη πηγὴ κοίταξα τὴ μορφή σου
κλεισμένα βλέφαρα καὶ τὰ ματόκλαδα χάραζαν τὸ νερό.
Τὰ δάχτυλά μου στὸ μαλακὸ χορτάρι, βρῆκαν τὰ δάχτυλά σου
κράτησα τὸ σφυγμό σου μιὰ στιγμὴ
κι ἔνιωσα ἀλλοῦ τὸν πόνο τῆς καρδιᾶς σου.
Κάτω ἀπὸ τὸ πλατάνι, κοντὰ στὸ νερό, μέσα στὶς δάφνες
ὁ ὕπνος σὲ μετακινοῦσε καὶ σὲ κομμάτιαζε
γύρω μου, κοντά μου, χωρὶς νὰ μπορῶ νὰ σ᾿ ἀγγίξω ὁλόκληρη,
ἑνωμένη μὲ τὴ σιωπή σου
βλέποντας τὸν ἴσκιο σου νὰ μεγαλώνει καὶ νὰ μικραίνει,
νὰ χάνεται στοὺς ἄλλους ἴσκιους, μέσα στὸν ἄλλο
κόσμο ποὺ σ᾿ ἄφηνε καὶ σὲ κρατοῦσε.
Τὴ ζωὴ ποὺ μᾶς ἔδωσαν νὰ ζήσουμε, τὴ ζήσαμε.
Λυπήσου ἐκείνους ποὺ περιμένουν μὲ τόση ὑπομονὴ
χαμένοι μέσα στὶς μαῦρες δάφνες κάτω ἀπὸ τὰ βαριὰ πλατάνια
κι ὅσους μονάχοι τους μιλοῦν σὲ στέρνες καὶ σὲ πηγάδια
καὶ πνίγουνται μέσα στοὺς κύκλους τῆς φωνῆς.
Λυπήσου τὸ σύντροφο ποὺ μοιράστηκε τὴ στέρησή μας καὶ τὸν ἱδρώτα
καὶ βύθισε μέσα στὸν ἥλιο σὰν κοράκι πέρα ἀπ᾿ τὰ μάρμαρα,
χωρὶς ἐλπίδα νὰ χαρεῖ τὴν ἀμοιβή μας.
Δῶσε μας, ἔξω ἀπὸ τὸν ὕπνο, τὴ γαλήνη.
Στὴ σφενδόνη, πάλι στὴ σφενδόνη, στὴ σφενδόνη,
πόσοι γύροι, πόσοι αἱμάτινοι κύκλοι, πόσες μαῦρες
σειρές. Οἱ ἄνθρωποι ποὺ μὲ κοιτάζουν,
ποὺ μὲ κοιτάζαν ὅταν πάνω στὸ ἅρμα
σήκωσα τὸ χέρι λαμπρός, κι ἀλάλαξαν.
Οἱ ἀφροὶ τῶν ἀλόγων μὲ χτυποῦν, τ᾿ ἄλογα πότε θ᾿ ἀποστάσουν;
Τρίζει ὁ ἄξονας, πυρώνει ὁ ἄξονας, πότε ὁ ἄξονας θ᾿ ἀνάψει;
Πότε θὰ σπάσουν τὰ λουριά, πότε τὰ πέταλα
θὰ πατήσουν μ᾿ ὅλο τὸ πλάτος πάνω στὸ χῶμα
πάνω στὸ μαλακὸ χορτάρι, μέσα στὶς παπαροῦνες ὅπου
τὴν ἄνοιξη μάζεψες μία μαργαρίτα.
Ἦταν ὡραῖα τὰ μάτια σου μὰ δὲν ἤξερες ποὺ νὰ κοιτάξεις
δὲν ἤξερα ποὺ νὰ κοιτάξω μήτε κι ἐγώ, χωρὶς πατρίδα
ἐγὼ ποὺ μάχομαι ἐδῶ-πέρα, πόσοι γύροι;
καὶ νιώθω τὰ γόνατα νὰ λυγίζουν πάνω στὸν ἄξονα
πάνω στὶς ρόδες πάνω στὸν ἄγριο στίβο,
τὰ γόνατα λυγίζουν εὔκολα σὰν τὸ θέλουν οἱ θεοί,
κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ξεφύγει, τί νὰ τὴν κάνεις τὴ δύναμη, δὲν μπορεῖς
νὰ ξεφύγεις τὴ θάλασσα ποὺ σὲ λίκνισε καὶ ποὺ γυρεύεις
τούτη τὴν ὥρα τῆς ἀμάχης, μέσα στὴν ἀλογίσια ἀνάσα,
μὲ τὰ καλάμια ποὺ τραγουδοῦσαν τὸ φθινόπωρο σὲ τρόπο λυδικό,
τὴ θάλασσα ποὺ δὲν μπορεῖς νὰ βρεῖς ὅσο κι ἂν τρέχεις
ὅσο κι ἂν γυρίζεις μπροστὰ στὶς μαῦρες Εὐμενίδες ποὺ βαριοῦνται,
χωρὶς συχώρεση.
Ἀστυάναξ
Τώρα ποὺ θὰ φύγεις πάρε μαζί σου καὶ τὸ παιδὶ
ποὺ εἶδε τὸ φῶς κάτω ἀπὸ ἐκεῖνο τὸ πλατάνι,
μιὰ μέρα ποὺ ἀντηχοῦσαν σάλπιγγες καὶ ἔλαμπαν ὅπλα
καὶ τ᾿ ἄλογα ἱδρωμένα σκύβανε ν᾿ ἀγγίξουν
τὴν πράσινη ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ
στὴ γούρνα μὲ τὰ ὑγρά τους τὰ ρουθούνια.
Οἱ ἐλιὲς μὲ τὶς ρυτίδες τῶν γονιῶν μας
τὰ βράχια μὲ τὴ γνώση τῶν γονιῶν μας
καὶ τὸ αἷμα τοῦ ἀδερφοῦ μας ζωντανὸ στὸ χῶμα
ἤτανε μία γερὴ χαρὰ μία πλούσια τάξη
γιὰ τὶς ψυχὲς ποὺ γνώριζαν τὴν προσευχή τους.
Τώρα ποὺ θὰ φύγεις, τώρα ποὺ ἡ μέρα τῆς πληρωμῆς
χαράζει, τώρα ποὺ κανεὶς δὲν ξέρει
ποιὸν θὰ σκοτώσει καὶ πῶς θὰ τελειώσει,
πάρε μαζί σου τὸ παιδὶ ποὺ εἶδε τὸ φῶς
κάτω ἀπ᾿ τὰ φύλλα ἐκείνου τοῦ πλατάνου
καὶ μάθε του νὰ μελετᾶ τὰ δέντρα.
μέσα ἀπὸ τὰ δάχτυλά μου
χωρὶς νὰ πιῶ οὔτε μία στάλα.
Τώρα βυθίζομαι στὴν πέτρα.
Ἕνα μικρὸ πεῦκο στὸ κόκκινο χῶμα,
δὲν ἔχω ἄλλη συντροφιά.
Ὅ, τι ἀγάπησα χάθηκε μαζὶ μὲ τὰ σπίτια
ποὺ ἦταν καινούργια τὸ περασμένο καλοκαίρι
καὶ γκρέμισαν μὲ τὸν ἀγέρα τοῦ φθινοπώρου.
κι ὁ ἴσκιος μένει στενὸς κάτω ἀπ᾿ τὰ κυπαρίσσια
κι ὅλο τριγύρω ἀνήφοροι στὰ βουνὰ
μᾶς βαραίνουν
οἱ φίλοι ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς νὰ πεθάνουν.
[ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ]
Στὸ στῆθος μου ἡ πληγὴ ἀνοίγει πάλι
ὅταν χαμηλώνουν τ᾿ ἄστρα καὶ συγγενεύουν μὲ τὸ κορμί μου
ὅταν πέφτει σιγὴ κάτω ἀπὸ τὰ πέλματα τῶν ἀνθρώπων
Αὐτὲς οἱ πέτρες ποὺ βουλιάζουν μέσα στὰ χρόνια ὡς ποῦ θὰ μὲ παρασύρουν;
Τὴ θάλασσα τὴ θάλασσα, ποιὸς θὰ μπορέσει νὰ τὴν ἐξαντλήσει;
Βλέπω τὰ χέρια κάθε αὐγὴ νὰ γνέφουν στὸ γύπα καὶ στὸ γεράκι
δεμένη πάνω στὸ βράχο ποὺ ἔγινε μὲ τὸν πόνο δικός μου,
βλέπω τὰ δέντρα ποὺ ἀνασαίνουν τὴ μαύρη γαλήνη τῶν πεθαμένων
κι ἔπειτα τὰ χαμόγελα, ποὺ δὲν προχωροῦν, τῶν ἀγαλμάτων.
κοιτάξαμε τὰ σπασμένα ἀγάλματα
ξεχαστήκαμε καὶ εἴπαμε πὼς δὲ χάνεται ἡ ζωὴ τόσο εὔκολα
πὼς ἔχει ὁ θάνατος δρόμους ἀνεξερεύνητους
καὶ μία δική του δικαιοσύνη
πὼς ὅταν ἐμεῖς ὀρθοὶ στὰ πόδια μας πεθαίνουμε
μέσα στὴν πέτρα ἀδερφωμένοι
ἑνωμένοι μὲ τὴ σκληρότητα καὶ τὴν ἀδυναμία,
οἱ παλαιοὶ νεκροὶ ξεφύγαν ἀπ᾿ τὸν κύκλο καὶ ἀναστήθηκαν
καὶ χαμογελᾶνε μέσα σὲ μία παράξενη ἡσυχία.
ποὺ καὶ τὰ μάτια μας δὲν εἶδαν τίποτε, μὰ παραπέρα
καὶ πίσω ἡ μνήμη σὰν τὸ ἄσπρο πανὶ μία νύχτα σὲ μιὰ μάντρα
ποὺ εἴδαμε ὁράματα παράξενα, περισσότερο κι ἀπὸ σένα,
νὰ περνοῦν καὶ νὰ χάνουνται μέσα στὸ ἀκίνητο φύλλωμα μιᾶς πιπεριᾶς
γιατί γνωρίσαμε τόσο πολὺ τούτη τὴ μοίρα μας
στριφογυρίζοντας μέσα σὲ σπασμένες πέτρες, τρεῖς ἢ ἕξι χιλιάδες χρόνια
ψάχνοντας σὲ οἰκοδομὲς γκρεμισμένες ποὺ θὰ ἦταν ἴσως τὸ δικό μας σπίτι
προσπαθώντας νὰ θυμηθοῦμε χρονολογίες καὶ ἡρωικὲς πράξεις
θὰ μπορέσουμε;
γιατί δεθήκαμε καὶ σκορπιστήκαμε
καὶ παλέψαμε μὲ δυσκολίες ἀνύπαρχτες ὅπως λέγαν,
χαμένοι, ξαναβρίσκοντας ἕνα δρόμο γεμάτο τυφλὰ συντάγματα,
βουλιάζοντας μέσα σὲ βάλτους καὶ μέσα στὴ λίμνη τοῦ Μαραθῶνα,
θὰ μπορέσουμε νὰ πεθάνουμε κανονικά;
θὰ ἰδοῦμε τὶς ἀμυγδαλιὲς ν᾿ ἀνθίζουν
τὰ μάρμαρα νὰ λάμπουν στὸν ἥλιο
τὴ θάλασσα νὰ κυματίζει
λίγο ἀκόμα,
νὰ σηκωθοῦμε λίγο ψηλότερα.
Ἐκεῖνοι ποὺ κάποτε θὰ ζήσουν ἐδῶ ποὺ τελειώνουμε
ἂν τύχει καὶ μαυρίσει στὴ μνήμη τους τὸ αἷμα καὶ ξεχειλίσει
ἂς μὴ μᾶς ξεχάσουν, τὶς ἀδύναμες ψυχὲς μέσα στ᾿ ἀσφοδίλια,
ἂς γυρίσουν πρὸς τὸ ἔρεβος τὰ κεφάλια τῶν θυμάτων:
Ἐμεῖς ποὺ τίποτε δὲν εἴχαμε θὰ τοὺς διδάξουμε τὴ γαλήνη.
Δεκέμβρης 1933 - Δεκέμβρης 1934
Δημήτρης Μαρωνίτης: Αντιστάσεις και συγκρότηση του ποιητικού λόγου
Στην ποίηση του Σεφέρη συμβαίνει τούτο το διδακτικό: τόσο το συγκεκριμένο ποίημα (στο εσωτερικό-του) όσο και το σύνολο του ποιητικού έργου (με τα εξωτερικά-του πια χαρακτηριστικά) δείχνουν πως ο ποιητικός λόγος δεν είναι απλό διάμεσο στα χέρια του ποιητή, αλλά κάτι σχεδόν αυτόνομο, με τα δικά-του όρια. Καθώς, λοιπόν, ωριμάζει το κάθε ποίημα και γυρεύει τη συγκρότησή-του, διαμορφώνει και τις δυναμικές αντιστάσεις του λόγου-του, ως είδος εντολών προς τον ποιητή.
Ο ποιητής, σ' όλη αυτή τη διαδικασία, παρεμβαίνει και εξαφανίζεται, και πάλι από την αρχή, ωσότου ο λόγος του ποιήματος φτάσει στην ακραία-του ένταση και στην έσχατη συσπείρωσή-του. Η λειτουργία αυτή γίνεται όπως περίπου ποιητικά κατατίθεται στη Μνήμη, Β΄, από το Ημερολόγιο Καταστρώματος, Γ΄:
Είναι παντού το ποίημα. Η φωνή σου καμιά φορά προβαίνει στο πλευρό του σαν το δελφίνι που για λίγο συντροφεύει μαλαματένιο τρεχαντήρι μες στον ήλιο και πάλι χάνεται. Είναι παντού το ποίημα σαν τα φτερά του αγέρα μες στον αγέρα που άγγιξαν τα φτερά του γλάρου μια στιγμή.
Μια τέτοια υποδοχή και άσκηση του ποιητικού λόγου θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στη μεταφυσική. Όμως στον Σεφέρη η ίδια η μεταφυσική πέφτει στα απαγορευτικά όρια του ποιητικού-του λόγου: το ποίημα φτάνει συχνά ως την κρίσιμη μεμβράνη-της, την ψηλαφεί, την πιέζει, αλλά ποτέ δεν τη διαρρηγνύει.
Πάντως τώρα που έχουμε πια μπροστά-μας ολόκληρο το ποιητικό έργο του Σεφέρη κι εκείνον απόντα, μπορούμε νομίζω (με την βοήθεια των Ημερολογίων, των Δοκιμών και των Γυμνασμάτων) να εκτιμήσουμε τη νομολογία του ποιητικού-του λόγου - θα έλεγα απερίφραστα: την ηθική της ποίησής-του.
Η βασική αρχή του ποιητικού λόγου, κατά Σεφέρη, είναι πως το ποίημα δεν αποτελεί ιδιοκτησία κανενός. Γιατί:
Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας. Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα. Όπως τα πεύκα κρατούνε τη μορφή του αγέρα ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί το ίδιο τα λόγια φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί.
Με την προοπτική αυτή το ποίημα γίνεται ο αγώνας επιβίωσης της γλώσσας μέσα από τον άνθρωπο, αλλά και πέρα από τον άνθρωπο: προς τη φύση, τον κόσμο και την ιστορία. Από αυτή τη διαχρονική ισχύ του ποιητικού λόγου και τη συγχρονική παρουσία του κάθε ανθρώπου προκύπτει μια ελπίδα, που η γεύση-της παραμένει, εντούτοις, τραγική.
Μια δεύτερη αρχή αντίστασης του ποιητικού λόγου του Σεφέρη είναι ο έλεγχος αλλά και ο σεβασμός της εμπειρικής αφορμής του ποιήματος. Τώρα που ο κύκλος των Ημερολογίων τείνει να ολοκληρωθεί, ξέρουμε πια ότι κάποιοι πυρήνες του ποιητικού λόγου του Σεφέρη ετοιμάζονται χρόνια, γύρω από ένα σπόρο ιδιωτικής ή, συνηθέστερα, δημόσιας εμπειρίας, που ελέγχεται προηγουμένως στο τριπλό κόσκινο της φύσης, της ιστορίας και της γλώσσας. Κανείς δεν θα το πίστευε πως ο Μιχάλης και η κραυγή-του στον Τελευταίο σταθμό υπήρξαν πραγματικά, και πως ο σπόρος αυτός κρατήθηκε πάνω από τρία χρόνια προτού μετασχηματιστεί σε ποιητική σφραγίδα.
Μια τρίτη αρχή του ποιητικού νομολογίου του Σεφέρη είναι ο έγκαιρος καθορισμός των απαγορευμένων περιοχών, που ο λόγος τις υποδείχνει, αλλά δεν τις ποδοπατεί. Υποδήλωσα ήδη ότι μια τέτοια περιοχή για τον Σεφέρη είναι η μεταφυσική. Υπάρχουν κι άλλες, οι οποίες ή αποκρούονται (ως αρνητικές για την ποίηση), ή καθιερώνονται ως αμίλητες. Δύο παραδείγματα για να συνεννοηθούμε.
Σε μιαν εποχή που ευνοούσε την ηρωολογία (τη ρητορική-της απόρριψη ή την εθνική-της προβολή), ο ποιητικός λόγος του Σεφέρη κρατήθηκε και προς αυτή την κατεύθυνση στα όρια ενός μέτρου που πλησιάζει σχεδόν τη σιωπή. Σ' ολόκληρο το έργο-του η λέξη ήρωας απαντά όλο κι όλο έξι φορές. Μία στους Συντρόφους στον Άδη της Στροφής, σ' ένα μυθικό, οδυσσειακό σκηνικό, που διακρίνει ρητά τους ήρωες από τους ανθρώπους:
Αφού μας μέναν παξιμάδια
τι κακοκεφαλιά
να φάμε στην ακρογιαλιά
του Ήλιου τ' αργά γελάδια
που το καθένα κι ένα κάστρο
για να το πολεμάς
σαράντα χρόνους και να πας
να γίνεις ήρωας κι άστρο!
Η δεύτερη εμφάνιση της λέξης γίνεται στο Σάββατο από τις Σημειώσεις για μία «Εβδομάδα». Το πλαίσιο που φιλοξενεί τώρα τη λέξη είναι η περιοχή της τραγωδίας - ίσως της σαιξπηρικής:
μόνο δεν μπόρεσα να βρω τα παιδικά χρόνια
μήτε τον τόπο που γεννήθηκε ο ήρωας του δράματος
μήτε τις πρώτες εντυπώσεις
εκείνες που θυμάται στην πέμπτη πράξη
στην κορυφή της δυστυχίας.
Οι άλλες τέσσερις φορές που ακούγεται η λέξη συσσωρεύονται στη σφραγίδα του Τελευταίου σταθμού - εδώ η ηρωολογία συγκρούεται με τον κοινό άνθρωπο και η χρήση-της αποκρούεται, γιατί το θέμα δεν πέφτει στη δικαιοδοσία και στη δικαιοσύνη του ποιητικού λόγου:
Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης
που έφυγε μ ' ανοιχτές πληγές απ ' το νοσοκομείο
ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη
που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας· «Στα σκοτεινά
πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε...»
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.
"Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας"
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Si j᾿ ai du gout, ce n᾿ est guère
Que pour la terre et les pierres.
ARTHUR RIMBAUD
Que pour la terre et les pierres.
ARTHUR RIMBAUD
Α´
Τὸν ἄγγελο
τὸν περιμέναμε προσηλωμένοι τρία χρόνια
κοιτάζοντας πολὺ κοντὰ
τὰ πεῦκα τὸ γιαλὸ καὶ τ᾿ ἄστρα.
Σμίγοντας τὴν κόψη τ᾿ ἀλετριοῦ
ἢ τοῦ καραβιοῦ τὴν καρένα
ψάχναμε νὰ βροῦμε πάλι τὸ πρῶτο σπέρμα
γιὰ νὰ ξαναρχίσει τὸ πανάρχαιο δράμα.
Γυρίσαμε στὰ σπίτια μας τσακισμένοι
μ᾿ ἀνήμπορα μέλη, μὲ τὸ στόμα ρημαγμένο
ἀπὸ τὴ γέψη τῆς σκουριᾶς καὶ τῆς ἁρμύρας.
Ὅταν ξυπνήσαμε ταξιδέψαμε κατὰ τὸ βοριά, ξένοι
βυθισμένοι μέσα σὲ καταχνιὲς ἀπὸ τ᾿ ἄσπιλα φτερὰ τῶν κύκνων ποὺ μᾶς πληγώναν.
Τὶς χειμωνιάτικες νύχτες μᾶς τρέλαινε ὁ δυνατὸς ἀγέρας τῆς ἀνατολῆς
τὰ καλοκαίρια χανόμασταν μέσα στὴν ἀγωνία τῆς μέρας ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ ξεψυχήσει.
Φέραμε πίσω
αὐτὰ τ᾿ ἀνάγλυφα μιᾶς τέχνης ταπεινῆς.
Β´
Ἀκόμη ἕνα πηγάδι μέσα σὲ μιὰ σπηλιά.Ἄλλοτε μᾶς ἦταν εὔκολο ν᾿ ἀντλήσουμε εἴδωλα καὶ στολίδια
γιὰ νὰ χαροῦν οἱ φίλοι ποὺ μᾶς ἔμεναν ἀκόμη πιστοί.
Ἔσπασαν τὰ σκοινιὰ μονάχα οἱ χαρακιὲς στοῦ πηγαδιοῦ τὸ στόμα
μᾶς θυμίζουν τὴν περασμένη μας εὐτυχία:
τὰ δάχτυλα στὸ φιλιατρό, καθὼς ἔλεγε ὁ ποιητής.
Τὰ δάχτυλα νιώθουν τὴ δροσιὰ τῆς πέτρας λίγο
κι ἡ θέρμη τοῦ κορμιοῦ τὴν κυριεύει
κι ἡ σπηλιὰ παίζει τὴν ψυχή της καὶ τὴ χάνει
κάθε στιγμή, γεμάτη σιωπή, χωρὶς μία στάλα.
Γ´
Μέμνησο λουτρῶν οἷς ἐνοσφίσθηςΞύπνησα μὲ τὸ μαρμάρινο τοῦτο κεφάλι στὰ χέρια
ποὺ μοῦ ἐξαντλεῖ τοὺς ἀγκῶνες καὶ δὲν ξέρω ποῦ νὰ
τ᾿ ἀκουμπήσω.
Ἔπεφτε τὸ ὄνειρο καθὼς ἔβγαινα ἀπὸ τὸ ὄνειρο
ἔτσι ἑνώθηκε ἡ ζωή μας καὶ θὰ εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ ξαναχωρίσει.
Κοιτάζω τὰ μάτια. Μήτε ἀνοιχτὰ μήτε κλειστὰ
μιλῶ στὸ στόμα ποὺ ὅλο γυρεύει νὰ μιλήσει
κρατῶ τὰ μάγουλα ποὺ ξεπέρασαν τὸ δέρμα.
Δὲν ἔχω ἄλλη δύναμη
τὰ χέρια μου χάνουνται καὶ μὲ πλησιάζουν
ἀκρωτηριασμένα.
Δ´
ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ
Καὶ ψυχὴ
εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὐτὴν
εἰς ψυχὴν
αὐτὴ βλεπτέον:
τὸν ξένο καὶ τὸν ἐχθρὸ τὸν εἴδαμε στὸν καθρέφτη.
Ἤτανε καλὰ παιδιὰ οἱ σύντροφοι, δὲ φωνάζαν
οὔτε ἀπὸ τὸν κάματο οὔτε ἀπὸ τὴ δίψα οὔτε ἀπὸ τὴν παγωνιά,
εἴχανε τὸ φέρσιμο τῶν δέντρων καὶ τῶν κυμάτων
ποὺ δέχουνται τὸν ἄνεμο καὶ τὴ βροχὴ
δέχουνται τὴ νύχτα καὶ τὸν ἥλιο
χωρὶς ν᾿ ἀλλάζουν μέσα στὴν ἀλλαγή.
Ἤτανε καλὰ παιδιά, μέρες ὁλόκληρες
ἵδρωναν στὸ κουπὶ μὲ χαμηλωμένα μάτια
ἀνασαίνοντας μὲ ρυθμὸ
καὶ τὸ αἷμα τοὺς κοκκίνιζε ἕνα δέρμα ὑποταγμένο.
Κάποτε τραγούδησαν, μὲ χαμηλωμένα μάτια
ὅταν περάσαμε τὸ ἐρημόνησο μὲ τὶς ἀραποσυκιὲς
κατὰ τὴ δύση, πέρα ἀπὸ τὸν κάβο τῶν σκύλων
ποὺ γαβγίζουν.
Εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὐτήν, ἔλεγαν
εἰς ψυχὴν βλεπτέον, ἔλεγαν
καὶ τὰ κουπιὰ χτυποῦσαν τὸ χρυσάφι τοῦ πελάγου
μέσα στὸ ἡλιόγερμα.
Περάσαμε κάβους πολλοὺς πολλὰ νησιὰ τὴ θάλασσα
ποὺ φέρνει τὴν ἄλλη θάλασσα, γλάρους καὶ φώκιες.
Δυστυχισμένες γυναῖκες κάποτε μὲ ὀλολυγμοὺς
κλαίγανε τὰ χαμένα τους παιδιὰ
κι ἄλλες ἀγριεμένες γύρευαν τὸ Μεγαλέξαντρο
καὶ δόξες βυθισμένες στὰ βάθη τῆς Ἀσίας.
Ἀράξαμε σ᾿ ἀκρογιαλιὲς γεμάτες ἀρώματα νυχτερινὰ
μὲ κελαηδίσματα πουλιῶν, νερὰ ποὺ ἀφήνανε στὰ χέρια
τὴ μνήμη μιᾶς μεγάλης εὐτυχίας.
Μὰ δὲν τελειῶναν τὰ ταξίδια.
Οἱ ψυχές τους ἔγιναν ἕνα με τὰ κουπιὰ καὶ τοὺς σκαρμοὺς
μὲ τὸ σοβαρὸ πρόσωπο τῆς πλώρης
μὲ τ᾿ αὐλάκι τοῦ τιμονιοῦ
μὲ τὸ νερὸ ποὺ ἔσπαζε τὴ μορφή τους.
Οἱ σύντροφοι τέλειωσαν μὲ τὴ σειρά,
μὲ χαμηλωμένα μάτια. Τὰ κουπιά τους
δείχνουν τὸ μέρος ποὺ κοιμοῦνται στ᾿ ἀκρογιάλι.
Κανεὶς δὲν τοὺς θυμᾶται. Δικαιοσύνη.
Ε´
Δὲν τοὺς γνωρίσαμε ἦταν ἡ ἐλπίδα στὸ βάθος ποὺ ἔλεγεπὼς τοὺς εἴχαμε γνωρίσει ἀπὸ μικρὰ παιδιά.
Τοὺς εἴδαμε ἴσως δυὸ φορὲς κι ἔπειτα πῆραν τὰ καράβια,
φορτία κάρβουνο, φορτία γεννήματα, κι οἱ φίλοι μας
χαμένοι πίσω ἀπὸ τὸν ὠκεανὸ παντοτινά.
Ἡ αὐγὴ μᾶς βρίσκει πλάι στὴν κουρασμένη λάμπα
νὰ γράφουμε ἀδέξια καὶ μὲ προσπάθεια στὸ χαρτὶ
πλεούμενα γοργόνες ἢ κοχύλια
τὸ ἀπόβραδο κατεβαίνουμε στὸ ποτάμι
γιατὶ μᾶς δείχνει τὸ δρόμο πρὸς τὴ θάλασσα,
καὶ περνοῦμε τὶς νύχτες σὲ ὑπόγεια ποὺ μυρίζουν κατράμι.
Οἱ φίλοι μας ἔφυγαν ἴσως νὰ μὴν τοὺς εἴδαμε ποτές, ἴσως
νὰ τοὺς συναπαντήσαμε ὅταν ἀκόμη ὁ ὕπνος
μᾶς ἔφερνε πολὺ κοντὰ στὸ κύμα ποὺ ἀνασαίνει
ἴσως νὰ τοὺς γυρεύουμε γιατὶ γυρεύουμε τὴν ἄλλη ζωή,
πέρα ἀπὸ τ᾿ ἀγάλματα.
ΣΤ´
Μ. Ρ.Τὸ περιβόλι μὲ τὰ συντριβάνια του στὴ βροχὴ
θὰ τὸ βλέπεις μόνο ἀπὸ τὸ χαμηλὸ παράθυρο
πίσω ἀπὸ τὸ θολὸ τζάμι. Ἡ κάμαρά σου
θὰ φωτίζεται μόνο ἀπὸ τὴ φλόγα τοῦ τζακιοῦ
καὶ κάποτε, στὶς μακρινὲς ἀστραπὲς θὰ φαίνουνται
οἱ ρυτίδες τοῦ μετώπου σου, παλιέ μου φίλε.
Τὸ περιβόλι μὲ τὰ συντριβάνια ποὺ ἦταν στὸ χέρι σου
ρυθμὸς τῆς ἄλλης ζωῆς, ἔξω ἀπὸ τὰ σπασμένα
μάρμαρα καὶ τὶς κολόνες τὶς τραγικὲς
κι ἕνας χορὸς μέσα στὶς πικροδάφνες
κοντὰ στὰ καινούργια λατομεῖα,
ἕνα γυαλὶ θαμπὸ θὰ τὄ ῾χει κόψει ἀπὸ τὶς ὦρες σου.
Δὲ θ᾿ ἀνασάνεις, τὸ χῶμα κι ὁ χυμὸς τῶν δέντρων
θὰ ὁρμοῦν ἀπὸ τὴ μνήμη σου γιὰ νὰ χτυπήσουν
πάνω στὸ τζάμι αὐτὸ ποὺ τὸ χτυπᾶ ἡ βροχὴ
ἀπὸ τὸν ἔξω κόσμο.
Ζ´
ΝΟΤΙΑΣ
Τὸ πέλαγο σμίγει κατὰ τὴ δύση μία βουνοσειρά.
Ζερβά μας ὁ νοτιᾶς φυσάει καὶ μᾶς τρελαίνει,
αὐτὸς ὁ ἀγέρας ποὺ γυμνώνει τὰ κόκαλα ἀπ᾿ τὴ σάρκα.
Τὸ σπίτι μας μέσα στὰ πεῦκα καὶ στὶς χαρουπιές.
Μεγάλα παράθυρα. Μεγάλα τραπέζια
γιὰ νὰ γράφουμε τὰ γράμματα ποὺ σοῦ γράφουμε
τόσους μῆνες καὶ τὰ ρίχνουμε
μέσα στὸν ἀποχωρισμὸ γιὰ νὰ γεμίσει.
Ἄστρο τῆς αὐγῆς, ὅταν χαμήλωνες τὰ μάτια
οἱ ὦρες μας ἦταν πιὸ γλυκιὲς ἀπὸ τὸ λάδι
πάνω στὴν πληγή, πιὸ πρόσχαρες ἀπὸ τὸ κρύο νερὸ
στὸν οὐρανίσκο, πιὸ γαλήνιες ἀπὸ τὰ φτερὰ τοῦ κύκνου.
Κρατοῦσες τὴ ζωή μας στὴν παλάμη σου.
Ὕστερα ἀπὸ τὸ πικρὸ ψωμὶ τῆς ξενιτιᾶς
τὴ νύχτα ἂν μείνουμε μπροστὰ στὸν ἄσπρο τοῖχο
ἡ φωνή σου μᾶς πλησιάζει σὰν ἔλπιση φωτιᾶς
καὶ πάλι αὐτὸς ὁ ἀγέρας ἀκονίζει
πάνω στὰ νεῦρα μας ἕνα ξυράφι.
Σοῦ γράφουμε ὁ καθένας τὰ ἴδια πράματα
καὶ σωπαίνει ὁ καθένας μπρὸς στὸν ἄλλον
κοιτάζοντας, ὁ καθένας, τὸν ἴδιο κόσμο χωριστὰ
τὸ φῶς καὶ τὸ σκοτάδι στὴ βουνοσειρὰ
κι ἐσένα.
Ποιὸς θὰ σηκώσει τὴ θλίψη τούτη ἀπ᾿ τὴν καρδιά μας;
Χτὲς βράδυ μία νεροποντὴ καὶ σήμερα
βαραίνει πάλι ὁ σκεπασμένος οὐρανός. Οἱ στοχασμοί μας
σὰν τὶς πευκοβελόνες τῆς χτεσινῆς νεροποντῆς
στὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ μας μαζεμένοι κι ἄχρηστοι
θέλουν νὰ χτίσουν ἕναν πύργο ποὺ γκρεμίζει.
Μέσα σὲ τοῦτα τὰ χωριὰ τ᾿ ἀποδεκατισμένα
πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸν κάβο, ξέσκεπο στὸ νοτιὰ
μὲ τὴ βουνοσειρὰ μπροστά μας ποὺ σὲ κρύβει,
ποιὸς θὰ μᾶς λογαριάσει τὴν ἀπόφαση τῆς λησμονιᾶς;
Ποιὸς θὰ δεχτεῖ τὴν προσφορά μας, στὸ τέλος αὐτὸ τοῦ φθινοπώρου.
H´
Μὰ τί γυρεύουν οἱ ψυχές μας ταξιδεύονταςπάνω σὲ καταστρώματα κατελυμένων καραβιῶν
στριμωγμένες μὲ γυναῖκες κίτρινες καὶ μωρὰ ποὺ κλαῖνε
χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ ξεχαστοῦν οὔτε μὲ τὰ χελιδονόψαρα
οὔτε μὲ τ᾿ ἄστρα ποὺ δηλώνουν στὴν ἄκρη τὰ κατάρτια.
Τριμμένες ἀπὸ τοὺς δίσκους τῶν φωνογράφων
δεμένες ἄθελα μ᾿ ἀνύπαρχτα προσκυνήματα
μουρμουρίζοντας σπασμένες σκέψεις ἀπὸ ξένες γλῶσσες.
Μὰ τί γυρεύουν οἱ ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω στὰ σαπισμένα θαλάσσια ξύλα
ἀπὸ λιμάνι σὲ λιμάνι;
Μετακινώντας τσακισμένες πέτρες, ἀνασαίνοντας
τὴ δροσιὰ τοῦ πεύκου πιὸ δύσκολα κάθε μέρα,
κολυμπώντας στὰ νερὰ τούτης τῆς θάλασσας
κι ἐκείνης τῆς θάλασσας,
χωρὶς ἁφὴ
χωρὶς ἀνθρώπους
μέσα σε μία πατρίδα ποὺ δὲν εἶναι πιὰ δική μας
οὔτε δική σας.
Τὸ ξέραμε πὼς ἦταν ὡραῖα τὰ νησιὰ
κάπου ἐδῶ τριγύρω ποὺ ψηλαφοῦμε
λίγο πιὸ χαμηλὰ ἢ λίγο πιὸ ψηλὰ
ἕνα ἐλάχιστο διάστημα.
Θ´
Εἶναι παλιὸ τὸ λιμάνι, δὲν μπορῶ πιὰ νὰ περιμένωοὔτε τὸ φίλο ποὺ ἔφυγε στὸ νησὶ μὲ τὰ πεῦκα
οὔτε τὸ φίλο ποὺ ἔφυγε στὸ νησὶ μὲ τὰ πλατάνια
οὔτε τὸ φίλο ποὺ ἔφυγε γιὰ τ᾿ ἀνοιχτά.
Χαϊδεύω τὰ σκουριασμένα κανόνια, χαϊδεύω τὰ κουπιὰ
νὰ ζωντανέψει τὸ κορμί μου καὶ ν᾿ ἀποφασίσει.
Τὰ καραβόπανα δίνουν μόνο τὴ μυρωδιὰ
τοῦ ἁλατιοῦ τῆς ἄλλης τρικυμίας.
Ἂν τὸ θέλησα νὰ μείνω μόνος, γύρεψα
τὴ μοναξιά, δὲ γύρεψα μία τέτοια ἀπαντοχή,
τὸ κομμάτιασμα τῆς ψυχῆς μου στὸν ὁρίζοντα,
αὐτὲς τὶς γραμμές, αὐτὰ τὰ χρώματα, αὐτὴ τὴ σιγή.
Τ᾿ ἄστρα τῆς νύχτας μὲ γυρίζουν στὴν προσδοκία
τοῦ Ὀδυσσέα γιὰ τοὺς νεκροὺς μὲς στ᾿ ἀσφοδίλια.
Μὲς στ᾿ ἀσφοδίλια σὰν ἀράξαμε ἐδῶ-πέρα θέλαμε νὰ βροῦμε
τὴ λαγκαδιὰ ποὺ εἶδε τὸν Ἅδωνι λαβωμένο.
Ι´
Ὁ τόπος μας εἶναι κλειστός, ὅλο βουνὰποὺ ἔχουν σκεπὴ τὸ χαμηλὸ οὐρανὸ μέρα καὶ νύχτα.
Δὲν ἔχουμε ποτάμια δὲν ἔχουμε πηγάδια δὲν ἔχουμε πηγές,
μονάχα λίγες στέρνες, ἄδειες κι αὐτές, ποὺ ἠχοῦν καὶ ποὺ τὶς προσκυνοῦμε.
Ἦχος στεκάμενος κούφιος, ἴδιος με τὴ μοναξιά μας
ἴδιος με τὴν ἀγάπη μας, ἴδιος με τὰ σώματά μας.
Μᾶς φαίνεται παράξενο ποὺ κάποτε μπορέσαμε νὰ χτίσουμε
τὰ σπίτια τὰ καλύβια καὶ τὶς στάνες μας.
Κι οἱ γάμοι μας, τὰ δροσερὰ στεφάνια καὶ τὰ δάχτυλα
γίνουνται αἰνίγματα ἀνεξήγητα γιὰ τὴν ψυχή μας.
Πῶς γεννήθηκαν πῶς δυναμώσανε τὰ παιδιά μας;
Ὁ τόπος μας εἶναι κλειστός. Τὸν κλείνουν
οἱ δυὸ μαῦρες Συμπληγάδες. Στὰ λιμάνια
τὴν Κυριακὴ σὰν κατεβοῦμε ν᾿ ἀνασάνουμε
βλέπουμε νὰ φωτίζουνται στὸ ἡλιόγερμα
σπασμένα ξύλα ἀπὸ ταξίδια ποὺ δὲν τέλειωσαν
σώματα ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς ν᾿ ἀγαπήσουν.
ΙΑ´
Τὸ αἷμα σου πάγωνε κάποτε σὰν τὸ φεγγάρι,μέσα στὴν ἀνεξάντλητη νύχτα τὸ αἷμα σου
ἅπλωνε τὶς ἄσπρες του φτεροῦγες πάνω
στοὺς μαύρους βράχους τὰ σχήματα τῶν δέντρων καὶ τὰ σπίτια
μὲ λίγο φῶς ἀπὸ τὰ παιδικά μας χρόνια.
ΙΒ´
Μποτίλια στὸ πέλαγο
Τρεῖς βράχοι λίγα καμένα πεῦκα κι ἕνα ρημοκλήσι
καὶ παραπάνω
τὸ ἴδιο τοπίο ἀντιγραμμένο ξαναρχίζει
τρεῖς βράχοι σὲ σχῆμα πύλης, σκουριασμένοι
λίγα καμένα πεῦκα, μαῦρα καὶ κίτρινα
κι ἕνα τετράγωνο σπιτάκι θαμμένο στὸν ἀσβέστη
καὶ παραπάνω ἀκόμη πολλὲς φορὲς
τὸ ἴδιο τοπίο ξαναρχίζει κλιμακωτὰ
ὡς τὸν ὁρίζοντα ὡς τὸν οὐρανὸ ποὺ βασιλεύει.
Ἐδῶ ἀράξαμε τὸ καράβι νὰ ματίσουμε τὰ σπασμένα κουπιά,
νὰ πιοῦμε νερὸ καὶ νὰ κοιμηθοῦμε.
Ἡ θάλασσα ποὺ μᾶς πίκρανε εἶναι βαθιὰ κι ἀνεξερεύνητη
καὶ ξεδιπλώνει μίαν ἀπέραντη γαλήνη.
Ἐδῶ μέσα στὰ βότσαλα βρήκαμε ἕνα νόμισμα
καὶ τὸ παίξαμε στὰ ζάρια.
Τὸ κέρδισε ὁ μικρότερος καὶ χάθηκε.
Ξαναμπαρκάραμε μὲ τὰ σπασμένα μας κουπιά.
ΙΓ´
Ὕδρα
Δελφίνια φλάμπουρα καὶ κανονιές.
Τὸ πέλαγο τόσο πικρὸ γιὰ τὴν ψυχή σου κάποτε,
σήκωνε τὰ πολύχρωμα κι ἀστραφτερὰ καράβια
λύγιζε, τὰ κλυδώνιζε κι ὅλο μαβὶ μ᾿ ἄσπρα φτερά,
τόσο πικρὸ γιὰ τὴν ψυχή σου κάποτε
τώρα γεμάτο χρώματα στὸν ἥλιο.
Ἄσπρα πανιὰ καὶ φῶς καὶ τὰ κουπιὰ τὰ ὑγρὰ
χτυποῦσαν μὲ ρυθμὸ τυμπάνου ἕνα ἡμερωμένο κύμα.
Θὰ ἦταν ὡραῖα τὰ μάτια σου νὰ κοίταζαν
θὰ ἦταν λαμπρὰ τὰ χέρια σου ν᾿ ἀπλώνουνταν
θὰ ἦταν σὰν ἄλλοτε ζωηρὰ τὰ χείλια σου
μπρὸς σ᾿ ἕνα τέτοιο θάμα
τὸ γύρευες τί γύρευες μπροστὰ στὴ στάχτη
ἢ μέσα στὴ βροχὴ στὴν καταχνιὰ στὸν ἄνεμο,
τὴν ὥρα ἀκόμη ποὺ χαλάρωναν τὰ φῶτα
κι ἡ πολιτεία βύθιζε κι ἀπὸ τὶς πλάκες
σοῦ ῾δειχνε τὴν καρδιά του ὁ Ναζωραῖος,
τί γύρευες; γιατί δὲν ἔρχεσαι; τί γύρευες;
ΙΔ´
Τρία κόκκινα περιστέρια μέσα στὸ φῶςχαράζοντας τὴ μοίρα μας μέσα στὸ φῶς
μὲ χρώματα καὶ χειρονομίες ἀνθρώπων
ποὺ ἀγαπήσαμε.
ΙΕ´
Quid πλατανῶν opacissimus?Ὁ ὕπνος σὲ τύλιξε, σὰν ἕνα δέντρο, μὲ πράσινα φύλλα,
ἀνάσαινες, σὰν ἕνα δέντρο, μέσα στὸ ἥσυχο φῶς,
μέσα στὴ διάφανη πηγὴ κοίταξα τὴ μορφή σου
κλεισμένα βλέφαρα καὶ τὰ ματόκλαδα χάραζαν τὸ νερό.
Τὰ δάχτυλά μου στὸ μαλακὸ χορτάρι, βρῆκαν τὰ δάχτυλά σου
κράτησα τὸ σφυγμό σου μιὰ στιγμὴ
κι ἔνιωσα ἀλλοῦ τὸν πόνο τῆς καρδιᾶς σου.
Κάτω ἀπὸ τὸ πλατάνι, κοντὰ στὸ νερό, μέσα στὶς δάφνες
ὁ ὕπνος σὲ μετακινοῦσε καὶ σὲ κομμάτιαζε
γύρω μου, κοντά μου, χωρὶς νὰ μπορῶ νὰ σ᾿ ἀγγίξω ὁλόκληρη,
ἑνωμένη μὲ τὴ σιωπή σου
βλέποντας τὸν ἴσκιο σου νὰ μεγαλώνει καὶ νὰ μικραίνει,
νὰ χάνεται στοὺς ἄλλους ἴσκιους, μέσα στὸν ἄλλο
κόσμο ποὺ σ᾿ ἄφηνε καὶ σὲ κρατοῦσε.
Τὴ ζωὴ ποὺ μᾶς ἔδωσαν νὰ ζήσουμε, τὴ ζήσαμε.
Λυπήσου ἐκείνους ποὺ περιμένουν μὲ τόση ὑπομονὴ
χαμένοι μέσα στὶς μαῦρες δάφνες κάτω ἀπὸ τὰ βαριὰ πλατάνια
κι ὅσους μονάχοι τους μιλοῦν σὲ στέρνες καὶ σὲ πηγάδια
καὶ πνίγουνται μέσα στοὺς κύκλους τῆς φωνῆς.
Λυπήσου τὸ σύντροφο ποὺ μοιράστηκε τὴ στέρησή μας καὶ τὸν ἱδρώτα
καὶ βύθισε μέσα στὸν ἥλιο σὰν κοράκι πέρα ἀπ᾿ τὰ μάρμαρα,
χωρὶς ἐλπίδα νὰ χαρεῖ τὴν ἀμοιβή μας.
Δῶσε μας, ἔξω ἀπὸ τὸν ὕπνο, τὴ γαλήνη.
ΙΣΤ´
ὄνομα δ᾿ ὈρέστηςΣτὴ σφενδόνη, πάλι στὴ σφενδόνη, στὴ σφενδόνη,
πόσοι γύροι, πόσοι αἱμάτινοι κύκλοι, πόσες μαῦρες
σειρές. Οἱ ἄνθρωποι ποὺ μὲ κοιτάζουν,
ποὺ μὲ κοιτάζαν ὅταν πάνω στὸ ἅρμα
σήκωσα τὸ χέρι λαμπρός, κι ἀλάλαξαν.
Οἱ ἀφροὶ τῶν ἀλόγων μὲ χτυποῦν, τ᾿ ἄλογα πότε θ᾿ ἀποστάσουν;
Τρίζει ὁ ἄξονας, πυρώνει ὁ ἄξονας, πότε ὁ ἄξονας θ᾿ ἀνάψει;
Πότε θὰ σπάσουν τὰ λουριά, πότε τὰ πέταλα
θὰ πατήσουν μ᾿ ὅλο τὸ πλάτος πάνω στὸ χῶμα
πάνω στὸ μαλακὸ χορτάρι, μέσα στὶς παπαροῦνες ὅπου
τὴν ἄνοιξη μάζεψες μία μαργαρίτα.
Ἦταν ὡραῖα τὰ μάτια σου μὰ δὲν ἤξερες ποὺ νὰ κοιτάξεις
δὲν ἤξερα ποὺ νὰ κοιτάξω μήτε κι ἐγώ, χωρὶς πατρίδα
ἐγὼ ποὺ μάχομαι ἐδῶ-πέρα, πόσοι γύροι;
καὶ νιώθω τὰ γόνατα νὰ λυγίζουν πάνω στὸν ἄξονα
πάνω στὶς ρόδες πάνω στὸν ἄγριο στίβο,
τὰ γόνατα λυγίζουν εὔκολα σὰν τὸ θέλουν οἱ θεοί,
κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ξεφύγει, τί νὰ τὴν κάνεις τὴ δύναμη, δὲν μπορεῖς
νὰ ξεφύγεις τὴ θάλασσα ποὺ σὲ λίκνισε καὶ ποὺ γυρεύεις
τούτη τὴν ὥρα τῆς ἀμάχης, μέσα στὴν ἀλογίσια ἀνάσα,
μὲ τὰ καλάμια ποὺ τραγουδοῦσαν τὸ φθινόπωρο σὲ τρόπο λυδικό,
τὴ θάλασσα ποὺ δὲν μπορεῖς νὰ βρεῖς ὅσο κι ἂν τρέχεις
ὅσο κι ἂν γυρίζεις μπροστὰ στὶς μαῦρες Εὐμενίδες ποὺ βαριοῦνται,
χωρὶς συχώρεση.
ΙΖ´
Ἀστυάναξ
Τώρα ποὺ θὰ φύγεις πάρε μαζί σου καὶ τὸ παιδὶ
ποὺ εἶδε τὸ φῶς κάτω ἀπὸ ἐκεῖνο τὸ πλατάνι,
μιὰ μέρα ποὺ ἀντηχοῦσαν σάλπιγγες καὶ ἔλαμπαν ὅπλα
καὶ τ᾿ ἄλογα ἱδρωμένα σκύβανε ν᾿ ἀγγίξουν
τὴν πράσινη ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ
στὴ γούρνα μὲ τὰ ὑγρά τους τὰ ρουθούνια.
Οἱ ἐλιὲς μὲ τὶς ρυτίδες τῶν γονιῶν μας
τὰ βράχια μὲ τὴ γνώση τῶν γονιῶν μας
καὶ τὸ αἷμα τοῦ ἀδερφοῦ μας ζωντανὸ στὸ χῶμα
ἤτανε μία γερὴ χαρὰ μία πλούσια τάξη
γιὰ τὶς ψυχὲς ποὺ γνώριζαν τὴν προσευχή τους.
Τώρα ποὺ θὰ φύγεις, τώρα ποὺ ἡ μέρα τῆς πληρωμῆς
χαράζει, τώρα ποὺ κανεὶς δὲν ξέρει
ποιὸν θὰ σκοτώσει καὶ πῶς θὰ τελειώσει,
πάρε μαζί σου τὸ παιδὶ ποὺ εἶδε τὸ φῶς
κάτω ἀπ᾿ τὰ φύλλα ἐκείνου τοῦ πλατάνου
καὶ μάθε του νὰ μελετᾶ τὰ δέντρα.
ΙΗ´
Λυποῦμαι γιατὶ ἄφησα νὰ περάσει ἕνα πλατὺ ποτάμιμέσα ἀπὸ τὰ δάχτυλά μου
χωρὶς νὰ πιῶ οὔτε μία στάλα.
Τώρα βυθίζομαι στὴν πέτρα.
Ἕνα μικρὸ πεῦκο στὸ κόκκινο χῶμα,
δὲν ἔχω ἄλλη συντροφιά.
Ὅ, τι ἀγάπησα χάθηκε μαζὶ μὲ τὰ σπίτια
ποὺ ἦταν καινούργια τὸ περασμένο καλοκαίρι
καὶ γκρέμισαν μὲ τὸν ἀγέρα τοῦ φθινοπώρου.
ΙΘ´
Κι ἂν ὁ ἀγέρας φυσᾶ δὲ μᾶς δροσίζεικι ὁ ἴσκιος μένει στενὸς κάτω ἀπ᾿ τὰ κυπαρίσσια
κι ὅλο τριγύρω ἀνήφοροι στὰ βουνὰ
μᾶς βαραίνουν
οἱ φίλοι ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς νὰ πεθάνουν.
Κ´
[ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ]
Στὸ στῆθος μου ἡ πληγὴ ἀνοίγει πάλι
ὅταν χαμηλώνουν τ᾿ ἄστρα καὶ συγγενεύουν μὲ τὸ κορμί μου
ὅταν πέφτει σιγὴ κάτω ἀπὸ τὰ πέλματα τῶν ἀνθρώπων
Αὐτὲς οἱ πέτρες ποὺ βουλιάζουν μέσα στὰ χρόνια ὡς ποῦ θὰ μὲ παρασύρουν;
Τὴ θάλασσα τὴ θάλασσα, ποιὸς θὰ μπορέσει νὰ τὴν ἐξαντλήσει;
Βλέπω τὰ χέρια κάθε αὐγὴ νὰ γνέφουν στὸ γύπα καὶ στὸ γεράκι
δεμένη πάνω στὸ βράχο ποὺ ἔγινε μὲ τὸν πόνο δικός μου,
βλέπω τὰ δέντρα ποὺ ἀνασαίνουν τὴ μαύρη γαλήνη τῶν πεθαμένων
κι ἔπειτα τὰ χαμόγελα, ποὺ δὲν προχωροῦν, τῶν ἀγαλμάτων.
ΚΑ´
Ἐμεῖς ποὺ ξεκινήσαμε γιὰ τὸ προσκύνημα τοῦτοκοιτάξαμε τὰ σπασμένα ἀγάλματα
ξεχαστήκαμε καὶ εἴπαμε πὼς δὲ χάνεται ἡ ζωὴ τόσο εὔκολα
πὼς ἔχει ὁ θάνατος δρόμους ἀνεξερεύνητους
καὶ μία δική του δικαιοσύνη
πὼς ὅταν ἐμεῖς ὀρθοὶ στὰ πόδια μας πεθαίνουμε
μέσα στὴν πέτρα ἀδερφωμένοι
ἑνωμένοι μὲ τὴ σκληρότητα καὶ τὴν ἀδυναμία,
οἱ παλαιοὶ νεκροὶ ξεφύγαν ἀπ᾿ τὸν κύκλο καὶ ἀναστήθηκαν
καὶ χαμογελᾶνε μέσα σὲ μία παράξενη ἡσυχία.
ΚΒ´
Γιατί περάσαν τόσα καὶ τόσα μπροστὰ στὰ μάτια μαςποὺ καὶ τὰ μάτια μας δὲν εἶδαν τίποτε, μὰ παραπέρα
καὶ πίσω ἡ μνήμη σὰν τὸ ἄσπρο πανὶ μία νύχτα σὲ μιὰ μάντρα
ποὺ εἴδαμε ὁράματα παράξενα, περισσότερο κι ἀπὸ σένα,
νὰ περνοῦν καὶ νὰ χάνουνται μέσα στὸ ἀκίνητο φύλλωμα μιᾶς πιπεριᾶς
γιατί γνωρίσαμε τόσο πολὺ τούτη τὴ μοίρα μας
στριφογυρίζοντας μέσα σὲ σπασμένες πέτρες, τρεῖς ἢ ἕξι χιλιάδες χρόνια
ψάχνοντας σὲ οἰκοδομὲς γκρεμισμένες ποὺ θὰ ἦταν ἴσως τὸ δικό μας σπίτι
προσπαθώντας νὰ θυμηθοῦμε χρονολογίες καὶ ἡρωικὲς πράξεις
θὰ μπορέσουμε;
γιατί δεθήκαμε καὶ σκορπιστήκαμε
καὶ παλέψαμε μὲ δυσκολίες ἀνύπαρχτες ὅπως λέγαν,
χαμένοι, ξαναβρίσκοντας ἕνα δρόμο γεμάτο τυφλὰ συντάγματα,
βουλιάζοντας μέσα σὲ βάλτους καὶ μέσα στὴ λίμνη τοῦ Μαραθῶνα,
θὰ μπορέσουμε νὰ πεθάνουμε κανονικά;
ΚΓ´
Λίγο ἀκόμαθὰ ἰδοῦμε τὶς ἀμυγδαλιὲς ν᾿ ἀνθίζουν
τὰ μάρμαρα νὰ λάμπουν στὸν ἥλιο
τὴ θάλασσα νὰ κυματίζει
λίγο ἀκόμα,
νὰ σηκωθοῦμε λίγο ψηλότερα.
ΚΔ´
Ἐδῶ τελειώνουν τὰ ἔργα τῆς θάλασσας, τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης.Ἐκεῖνοι ποὺ κάποτε θὰ ζήσουν ἐδῶ ποὺ τελειώνουμε
ἂν τύχει καὶ μαυρίσει στὴ μνήμη τους τὸ αἷμα καὶ ξεχειλίσει
ἂς μὴ μᾶς ξεχάσουν, τὶς ἀδύναμες ψυχὲς μέσα στ᾿ ἀσφοδίλια,
ἂς γυρίσουν πρὸς τὸ ἔρεβος τὰ κεφάλια τῶν θυμάτων:Ἐμεῖς ποὺ τίποτε δὲν εἴχαμε θὰ τοὺς διδάξουμε τὴ γαλήνη.
Δεκέμβρης 1933 - Δεκέμβρης 1934
Δημήτρης Μαρωνίτης: Αντιστάσεις και συγκρότηση του ποιητικού λόγου
Στην ποίηση του Σεφέρη συμβαίνει τούτο το διδακτικό: τόσο το συγκεκριμένο ποίημα (στο εσωτερικό-του) όσο και το σύνολο του ποιητικού έργου (με τα εξωτερικά-του πια χαρακτηριστικά) δείχνουν πως ο ποιητικός λόγος δεν είναι απλό διάμεσο στα χέρια του ποιητή, αλλά κάτι σχεδόν αυτόνομο, με τα δικά-του όρια. Καθώς, λοιπόν, ωριμάζει το κάθε ποίημα και γυρεύει τη συγκρότησή-του, διαμορφώνει και τις δυναμικές αντιστάσεις του λόγου-του, ως είδος εντολών προς τον ποιητή.
Ο ποιητής, σ' όλη αυτή τη διαδικασία, παρεμβαίνει και εξαφανίζεται, και πάλι από την αρχή, ωσότου ο λόγος του ποιήματος φτάσει στην ακραία-του ένταση και στην έσχατη συσπείρωσή-του. Η λειτουργία αυτή γίνεται όπως περίπου ποιητικά κατατίθεται στη Μνήμη, Β΄, από το Ημερολόγιο Καταστρώματος, Γ΄:
Είναι παντού το ποίημα. Η φωνή σου καμιά φορά προβαίνει στο πλευρό του σαν το δελφίνι που για λίγο συντροφεύει μαλαματένιο τρεχαντήρι μες στον ήλιο και πάλι χάνεται. Είναι παντού το ποίημα σαν τα φτερά του αγέρα μες στον αγέρα που άγγιξαν τα φτερά του γλάρου μια στιγμή.
Μια τέτοια υποδοχή και άσκηση του ποιητικού λόγου θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στη μεταφυσική. Όμως στον Σεφέρη η ίδια η μεταφυσική πέφτει στα απαγορευτικά όρια του ποιητικού-του λόγου: το ποίημα φτάνει συχνά ως την κρίσιμη μεμβράνη-της, την ψηλαφεί, την πιέζει, αλλά ποτέ δεν τη διαρρηγνύει.
Πάντως τώρα που έχουμε πια μπροστά-μας ολόκληρο το ποιητικό έργο του Σεφέρη κι εκείνον απόντα, μπορούμε νομίζω (με την βοήθεια των Ημερολογίων, των Δοκιμών και των Γυμνασμάτων) να εκτιμήσουμε τη νομολογία του ποιητικού-του λόγου - θα έλεγα απερίφραστα: την ηθική της ποίησής-του.
Η βασική αρχή του ποιητικού λόγου, κατά Σεφέρη, είναι πως το ποίημα δεν αποτελεί ιδιοκτησία κανενός. Γιατί:
Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας. Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα. Όπως τα πεύκα κρατούνε τη μορφή του αγέρα ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί το ίδιο τα λόγια φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί.
Με την προοπτική αυτή το ποίημα γίνεται ο αγώνας επιβίωσης της γλώσσας μέσα από τον άνθρωπο, αλλά και πέρα από τον άνθρωπο: προς τη φύση, τον κόσμο και την ιστορία. Από αυτή τη διαχρονική ισχύ του ποιητικού λόγου και τη συγχρονική παρουσία του κάθε ανθρώπου προκύπτει μια ελπίδα, που η γεύση-της παραμένει, εντούτοις, τραγική.
Μια δεύτερη αρχή αντίστασης του ποιητικού λόγου του Σεφέρη είναι ο έλεγχος αλλά και ο σεβασμός της εμπειρικής αφορμής του ποιήματος. Τώρα που ο κύκλος των Ημερολογίων τείνει να ολοκληρωθεί, ξέρουμε πια ότι κάποιοι πυρήνες του ποιητικού λόγου του Σεφέρη ετοιμάζονται χρόνια, γύρω από ένα σπόρο ιδιωτικής ή, συνηθέστερα, δημόσιας εμπειρίας, που ελέγχεται προηγουμένως στο τριπλό κόσκινο της φύσης, της ιστορίας και της γλώσσας. Κανείς δεν θα το πίστευε πως ο Μιχάλης και η κραυγή-του στον Τελευταίο σταθμό υπήρξαν πραγματικά, και πως ο σπόρος αυτός κρατήθηκε πάνω από τρία χρόνια προτού μετασχηματιστεί σε ποιητική σφραγίδα.
Μια τρίτη αρχή του ποιητικού νομολογίου του Σεφέρη είναι ο έγκαιρος καθορισμός των απαγορευμένων περιοχών, που ο λόγος τις υποδείχνει, αλλά δεν τις ποδοπατεί. Υποδήλωσα ήδη ότι μια τέτοια περιοχή για τον Σεφέρη είναι η μεταφυσική. Υπάρχουν κι άλλες, οι οποίες ή αποκρούονται (ως αρνητικές για την ποίηση), ή καθιερώνονται ως αμίλητες. Δύο παραδείγματα για να συνεννοηθούμε.
Σε μιαν εποχή που ευνοούσε την ηρωολογία (τη ρητορική-της απόρριψη ή την εθνική-της προβολή), ο ποιητικός λόγος του Σεφέρη κρατήθηκε και προς αυτή την κατεύθυνση στα όρια ενός μέτρου που πλησιάζει σχεδόν τη σιωπή. Σ' ολόκληρο το έργο-του η λέξη ήρωας απαντά όλο κι όλο έξι φορές. Μία στους Συντρόφους στον Άδη της Στροφής, σ' ένα μυθικό, οδυσσειακό σκηνικό, που διακρίνει ρητά τους ήρωες από τους ανθρώπους:
Αφού μας μέναν παξιμάδια
τι κακοκεφαλιά
να φάμε στην ακρογιαλιά
του Ήλιου τ' αργά γελάδια
που το καθένα κι ένα κάστρο
για να το πολεμάς
σαράντα χρόνους και να πας
να γίνεις ήρωας κι άστρο!
Η δεύτερη εμφάνιση της λέξης γίνεται στο Σάββατο από τις Σημειώσεις για μία «Εβδομάδα». Το πλαίσιο που φιλοξενεί τώρα τη λέξη είναι η περιοχή της τραγωδίας - ίσως της σαιξπηρικής:
μόνο δεν μπόρεσα να βρω τα παιδικά χρόνια
μήτε τον τόπο που γεννήθηκε ο ήρωας του δράματος
μήτε τις πρώτες εντυπώσεις
εκείνες που θυμάται στην πέμπτη πράξη
στην κορυφή της δυστυχίας.
Οι άλλες τέσσερις φορές που ακούγεται η λέξη συσσωρεύονται στη σφραγίδα του Τελευταίου σταθμού - εδώ η ηρωολογία συγκρούεται με τον κοινό άνθρωπο και η χρήση-της αποκρούεται, γιατί το θέμα δεν πέφτει στη δικαιοδοσία και στη δικαιοσύνη του ποιητικού λόγου:
Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης
που έφυγε μ ' ανοιχτές πληγές απ ' το νοσοκομείο
ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη
που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας· «Στα σκοτεινά
πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε...»
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.
Γιατί λείπει από παντού το Χρήμα; Ένα σύγχρονο γερμανικό παραμύθι.
Αν αναρωτιέστε γιατί κάθε τόσο χρεοκοπεί ένα κράτος, κάποιες επιχειρήσεις ή χιλιάδες ιδιώτες, και δεν μπορείτε να πιστέψετε πως φταίει μόνο η ανικανότητα των ανθρώπων, η τεμπελιά και η ατιμία τους, τότε δείτε αυτό το σύγχρονο γερμανικό παραμύθι. Αν μη τι άλλο θα σας δώσει να καταλάβετε τη βασική αρχή λειτουργίας του χρηματοοικονομικού συστήματος έτσι όπως έχει στηθεί ως χρηματοπιστωτικό από κάποιους στο παρελθόν. Θα δείτε πόσο ύπουλα ο τόκος ευθύνεται για την μιζέρια όλου του κόσμου. Το βίντεο είναι σύντομο και περιεκτικό για να μην κρατήσει ώρες, για αυτό πράγματα παρουσιάζονται απλουστευμένα, αλλά και κατανοητά.
Δεκαδικοί Αριθμοί / Πρόσθεση και Αφαίρεση Δεκαδικών
Δεκαδικά ψηφία. Κατανόηση-Έκφραση με λόγια
Τιμές σε δεκαδικούς αριθμούς
Ισοδύναμοι δεκαδικοί αριθμοί
Γραμμή Δεκαδικών Αριθμών
Μετατροπή κλασμάτων και μικτών αριθμών σε δεκαδικούςΜετατροπή δεκαδικών σε κλάσματα και μικτών αριθμών
Σύγκριση δεκαδικών και κλασμάτων
Σύγκριση δεκαδικών αριθμών
Ακολουθίες που περιλαμβάνουν Αριθμούς Δεκαδικών ψηφίων
Επίλυση προβλημάτων με τη χρήση δεκαδικών / Διαγράμματα
Πρόσθεση Δεκαδικών Αριθμών
Αφαίρεση δεκαδικών αριθμώνΠροσθέστε 3 ή περισσότερα δεκαδικά ψηφία
Πρόσθεση και αφαίρεση δεκαδικών: προβλήματα
Επιλέξτε δεκαδικά ψηφία με ένα συγκεκριμένο ποσό ή τη διαφορά
Προσθέστε 3 ή περισσότερα δεκαδικά ψηφία: προβλήματα
Ανισότητες με πρόσθεση και αφαίρεση
Εκτίμηση και διαφορές δεκαδικών
TEDxTeen - Jacob Barnett: Μία ξεχωριστή βιογραφία ενός ξεχωριστού παιδιού! / Forget What You Know
O Jacob Barnett είναι ένας Αμερικανός μαθηματικός και ένα παιδί-θαύμα. Σε ηλικία 8 ετών, ο Jacob άρχισε να "γλιστράει" στο πίσω μέρος των διαλέξεων στο κολέγιο IUPUI. Αφού είχε διαγνωστεί με αυτισμό από την ηλικία των δύο ετών και είχε ενταχθεί σε ειδικό πρόγραμμα του σχολείου του, οι δάσκαλοι και οι γιατροί του Ιακώβ έμειναν έκπληκτοι μαθαίνοντας ότι ήταν σε θέση να διδάξει λογισμούς για τους σπουδαστές των κολλεγίων.
Στην ηλικία των εννέα, ενώ παίζει με τα σχήματα, ο Jacob έχτισε μια σειρά από μαθηματικά μοντέλα που επεκτάθηκαν στον τομέα της σχετικότητας του Αϊνστάιν! Ένας καθηγητής στο Princeton αξιολόγησε το έργο του και επιβεβαίωσε ότι ήταν πρωτοποριακό και ότι θα μπορούσε κάποια μέρα να οδηγήσει σε ένα βραβείο Νόμπελ. Στην ηλικία των 10, ο Ιακώβ έγινε επίσημα δεκτός στο πανεπιστήμιο ως σπουδαστής πλήρους απασχόλησης και πήγε κατ 'ευθείαν σε μια πληρωμένη θέση της έρευνας στο πεδίο της φυσικής συμπυκνωμένης ύλης. Για το πρωτότυπο έργο του στον τομέα αυτό, ο Ιακώβ, έσπασε το ρεκόρ του νεότερου ερευνητή του κόσμου στην στροφυσική. Το έργο του στη συνέχεια έγινε δεκτό για δημοσίευση από το Physical Review A, ένα επιστημονικό περιοδικό που μοιράζονται σε χώρους όπως η NASA, το Smithsonian, και η ιστοσελίδα του Χάρβαρντ. Το έργο του Ιακώβ έχει ως στόχο να συμβάλει στη βελτίωση του τρόπου που ταξιδεύει το φως στον τομέα της τεχνολογίας.
Ο Jacob είναι επίσης Διευθύνων Σύμβουλος και ιδρυτής του Wheel LLC , μιας επιχείρησης που ξεκίνησε στο γκαράζ της μαμάς του και βρίσκεται στη διαδικασία της συγγραφής ενός βιβλίου για να βοηθήσει στο τέλος της "φοβίας για τα μαθηματικά" της γενιάς του.
Το αγαπημένο χόμπι του Ιακώβ είναι να παίζει μπάσκετ με τα παιδιά για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Το Jacob's Place είναι ένα μέρος όπου τα παιδιά με αυτισμό εμπνέονται κάθε μέρα για να είναι ο αληθινός αυθεντικός τους εαυτός ... ακριβώς όπως ο Jacob Barnett !!!
Στην ηλικία των εννέα, ενώ παίζει με τα σχήματα, ο Jacob έχτισε μια σειρά από μαθηματικά μοντέλα που επεκτάθηκαν στον τομέα της σχετικότητας του Αϊνστάιν! Ένας καθηγητής στο Princeton αξιολόγησε το έργο του και επιβεβαίωσε ότι ήταν πρωτοποριακό και ότι θα μπορούσε κάποια μέρα να οδηγήσει σε ένα βραβείο Νόμπελ. Στην ηλικία των 10, ο Ιακώβ έγινε επίσημα δεκτός στο πανεπιστήμιο ως σπουδαστής πλήρους απασχόλησης και πήγε κατ 'ευθείαν σε μια πληρωμένη θέση της έρευνας στο πεδίο της φυσικής συμπυκνωμένης ύλης. Για το πρωτότυπο έργο του στον τομέα αυτό, ο Ιακώβ, έσπασε το ρεκόρ του νεότερου ερευνητή του κόσμου στην στροφυσική. Το έργο του στη συνέχεια έγινε δεκτό για δημοσίευση από το Physical Review A, ένα επιστημονικό περιοδικό που μοιράζονται σε χώρους όπως η NASA, το Smithsonian, και η ιστοσελίδα του Χάρβαρντ. Το έργο του Ιακώβ έχει ως στόχο να συμβάλει στη βελτίωση του τρόπου που ταξιδεύει το φως στον τομέα της τεχνολογίας.
Ο Jacob είναι επίσης Διευθύνων Σύμβουλος και ιδρυτής του Wheel LLC , μιας επιχείρησης που ξεκίνησε στο γκαράζ της μαμάς του και βρίσκεται στη διαδικασία της συγγραφής ενός βιβλίου για να βοηθήσει στο τέλος της "φοβίας για τα μαθηματικά" της γενιάς του.
Το αγαπημένο χόμπι του Ιακώβ είναι να παίζει μπάσκετ με τα παιδιά για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Το Jacob's Place είναι ένα μέρος όπου τα παιδιά με αυτισμό εμπνέονται κάθε μέρα για να είναι ο αληθινός αυθεντικός τους εαυτός ... ακριβώς όπως ο Jacob Barnett !!!
Υ.Γ. Επιλέξτε ελληνικούς υπότιτλους και αφιερώστε δεκαπέντε λεπτά για να τον απολαύσετε και να αναθεωρήσετε ορισμένες από τις ... βεβαιότητές σας. Αξίζει την προσοχή σας!
Foxconn. Εκεί που αυτοκτονούν για να κατασκευάσουν τo iphone σου
πηγή: www.lifo.gr
Ισχυρή έκρηξη στη μονάδα παραγωγής του iPad-2 στο μεγαλύτερο εργοστάσιο της Foxconn προκάλεσε πριν ένα χρόνο περίπου το θάνατο τριών εργαζομένων, καθώς και πολλούς τραυματισμούς. 'Οπως και στο προπέρσινο κύμα αυτοκτονιών στα εργοστάσια της εταιρείας, η Apple "ερευνά το ζήτημα". 'Αλλωστε, πρόκειται για "εργοστάσιο, οχι για κάτεργο (sweatshop)", όπως είχε ισχυριστεί ο Steve Jobs, Πρόεδρος της Apple και "αρχιερέας" της για τους απανταχού πιστούς του (μία έρευνα Βρετανών νευροεπιστημόνων έδειξε οτι ο φανατισμός για τα προιόντα της Apple έχει όλα τα χαρακτηριστικά της θρησκείας!). Συνθήκες απάνθρωπες, χειρότερες κι απ αυτές της βιομηχανικής επανάστασης του 19oυ αιώνα επικρατούν στα γιγάντια εργοστάσια-στρατόπεδα της Foxconn, που απασχολούν κοντά στο 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενους, επί το πλείστον νέους. Η Apple το γνωρίζει πολύ καλά. Κινέζοι ερευνητές δημοσίευσαν το 2010 μία έρευνα με συντριπτικά στοιχεία για τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης (πολλοί αναγκάζονται και μένουν στους άθλιους κοιτώνες της εταιρείας) που επικρατούν σ αυτόν τον κολοσσό της κατασκεύης ηλεκτρονικών. Περιέγραψαν τα εργοστάσια σαν απέραντα στρατόπεδα εργασίας, με το 18% των εργαζομένων να δηλώνει πως έχει λιποθυμήσει εν ώρα εργασίας, και το 16% ότι έχει υποστεί ξυλοδαρμό. Ένας νέος εργαζόμενος, ο Sun Danyong, αυτοκτόνησε επειδή τον είχαν δείρει για την απώλεια ενός νέου μοντέλου iPhone. Ενας άλλος πήδηξε απο την ταράτσα μετά από μία "βάρδια" 34 ωρών στην αλυσσίδα κατασκευής των i-Phone. Γι αυτό και κρίθηκε σκόπιμο να πλαισιωθεί η στρατιωτική οργάνωση της παραγωγής από ...2000 ψυχολόγους. 'Ισως αυτό να καλύπτει ηθικά έναν οραματιστή που διατείνεται ότι θα έδινε όλη του την τεχνολογία για να συναντήσει ένα απόγευμα τον Σωκράτη.
Στη θέση της προσωπολατρείας του Μάο, η προσωπολατρεία του Terry Gou, του αφεντικού της
Foxconn. Φωτ. Kin Cheung/AP.
Στην "Απαγορευμένη Πόλη" της Foxconn, η εργασία δεν νοείται χωρίς στρατιωτική πειθαρχία (Arbeit macht frei, όπως έλεγαν οι Γερμανοί).
Mια βιωματική διδακτική προσέγγιση των Δικαιωμάτων του Παιδιού
Από τον καλό φίλο και συνάδελφο, τον Άγγελο Χατζηνικολάου, έναν από τους πιο ευαισθητοποιημένους Πολίτες ετούτου του τόπου, έμαθα για την παρακάτω παροιμιώδη "ευαισθησία" της ΔΕΗ και την ανακλαστική αντίδρασή του!
Άγγελος Χατζηνικολάου, Δρ Παιδαγωγικής ΠΤΔΕ/ΑΠΘ, Δάσκαλος στο 5ο Δημ.
Σχολείο Μενεμένης, Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (Δενδροπόταμο)
Ανοιχτή Επιστολή στον κ Γ. Μόσχο, Βοηθό Συνήγορο του
Πολίτη- Συνήγορο του Παιδιού
«Ένα Διαθεματικό μάθημα-γραμματισμό ευαισθησίας από
τη ΔΕΗ!»
Κύριε Μόσχο,
πριν καιρό μου ήρθε από το Συνήγορο του Παιδιού μια επιστολή
προκειμένου να καταθέσω προτάσεις σχετικά με τα Δικαιώματα του Παιδιού και την
προώθησή τους. Γνωρίζω ότι καθυστέρησα. Δεν θα έβρισκα καταλληλότερη αφορμή από
τη σημερινή με τη βοήθεια των μαθητών/τριών μου στην «τάξη υποδοχής» παιδιών
Ρομά του 5ου Δημοτικού σχολείου Μενεμένης της συνοικίας του
Δενδροποτάμου, θα σας περιγράψω τις θέσεις μου και θα διατυπώσω τις σχετικές
προτάσεις για τη διδασκαλία των Δικαιωμάτων του Παιδιού.
Μόλις χθες – Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2012 – η αφορμή για μια
βιωματική διδακτική προσέγγιση των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Και αυτή φρόντισε να
τη δημιουργήσει με κινηματογραφικό τρόπο η ΔΕΗ. Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρικού.
Η επιχείρηση -πάλαι ποτέ κοινωφελής- μας έδωσε την αφορμή να διαμορφώσουμε με
τους/τις μαθητές/τριές μου εκπαιδευτικούς στόχους προς δυο κατευθύνσεις: α)
Kοινωνικού Γραμματισμού και ευαισθησίας! β) γλωσσικού γραμματισμού!
Να πως διαμορφώθηκε το διδακτικό σενάριο. Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2012 και ώρα 7.30πμ. Υπάλληλοι – ηλεκτρολόγοι της ΔΕΗ
εκτελώντας εντολές της επιχείρησης με συνοδεία ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας
–ΜΑΤ- κυκλώνουν τετράγωνα της συνοικίας του Δενδροποτάμου και πιάνουν δουλειά.
Διακοπές παροχών ηλεκτρικού ρεύματος. Πρώτο τετράγωνο: Το τετράγωνο γύρω από το
δημοτικό σχολείο. Το «κόψιμο»-διακοπή παροχής του ηλεκτρικού χωρίς καμιά
ενημέρωση των κατοίκων. Για τις παροχές που είναι χρεωστικές η διακοπή θεωρείται
αυτονόητη και δεν λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της οικογένειας.. Τα συνεργεία
της ΔΕΗ με συνοδεία των ΜΑΤ πιάνουν δουλειά ακριβώς στις 7.30. Πρωτοφανής
συνέπεια για το Δημόσιο. Φαίνεται πως η τρόικα μας έβαλε και σε αυτό σε τάξη!
Τήρηση ωραρίου! Πρώτα εξακτινώνονται τα ΜΑΤ και στη συνέχεια οι ηλεκτρολόγοι της
ΔΕΗ «κόβουν»- αποσυνδέουν μια- μια τις παροχές. Μόλις αρχίζει και χαράζει. Πόσα
παιδιά ξύπνησαν χωρίς ηλεκτρικό. Πόσα παιδιά έφυγαν για το σχολείο χωρίς να
ζεστό γάλα; Αλλά τι τους νοιάζει; Μέχρι τις 11 το πρωί το σενάριο είχε
ολοκληρωθεί σε όλη σχεδόν τη συνοικία. Να επισημάνω ότι η συνοικία του
Δενδροποτάμου κατοικείται στην πλειονότητά της από Ρομά. Πρόκειται για μια
συνοικία του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης με τα υψηλότερα ποσοστά
φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Στους ανθρώπους αυτής της περιοχής η
Δημόσια Επιχείρησης Ηλεκτρισμού ήρθε να δηλώσει την αποφασιστικότητα της. Θεωρώ ότι αυτή η ενέργεια της ΔΕΗ αποτελεί θεσμικό ρατσισμό
εις βάρος των Ρομά. Βιώσαμε πρωτόγνωρες στιγμές, εικόνες που παρέπεμπαν σε
κινηματογραφικές ταινίες. Πρωτοφανής οργάνωση. Κρίμα που δεν προβλήθηκε από τις
τηλεοράσεις. Οι σκηνοθέτες των κάθε είδους ΜΜΕ θα είχαν πλούσιο υλικό στα αρχεία
τους. Τυχαία άραγε η απουσία τους; Έτσι η δουλειά, ολοκληρώθηκε γρήγορα, γιατί
αυτός ήταν και ο σκοπός της «πρώην κοινωφελούς επιχείρησης».
Ανάμεσα στις οικογένειες που έχουν υποστεί τη βίαιη διακοπή
της παροχής είναι και οικογένειες μαθητών της τάξης μας και μάλιστα πολύτεκνες
οικογένειες με 5, 6 και 7 παιδιά. Το ομαδικό και πρωτόλειο κείμενο γραμματισμού
των παιδιών της τάξη, που συνοδεύει την επιστολή, περιγράφει με ενάργεια τη
μεθοδικότητα της παρέμβασης της ΔΕΗ. Από μόνο του είναι ντοκουμέντο για
ευαισθητοποίηση και οργάνωση παρεμβάσεων όλων των Θεσμών που ασχολούνται με τα Δικαιώματα του πολίτη και τις παραβιάσεις τους: Δήμο,
Δικαιοσύνη, άλλες ανεξάρτητες αρχές και φυσικά το Συνήγορο του Παιδιού.
Στο πλαίσιο λοιπόν του γραμματισμού που εφαρμόζουμε στην
τάξη μας οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι το εκπαιδευτικό ερέθισμα της ΔΕΗ ήταν
παραγωγικότατο, αλλά δεν θα την ευχαριστήσουμε γι’ αυτό: 1 Φρόντισε να θυμηθούμε
και να μιλήσουμε για τα Δικαιώματα του Παιδιού (επανάληψις μήτηρ μαθήσεως!). 2
Φρόντισε για την παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου. 3. Φρόντισε να
ανακαλύψουμε, να εμπλουτίσουμε το λεξιλόγιό των παιδιών και να
συνειδητοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο τις διαστάσεις της πολιτικής και
κοινωνικής υποκρισίας.
Κύριε Μόσχο, Συνήγορε του Παιδιού, δυο μέρες πριν από το
γεγονός, Τρίτη 20 Νοεμβρίου, ήταν η ημέρα του Παιδιού, την οποία και αφιερώσαμε
σε συζητήσεις για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Δυο μέρες μετά για το σύνολο σχεδόν
των μαθητών/τριών της τάξης μας η διακοπή της παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος
είχε άμεσες συνέπειες όχι μόνο στην υποβάθμιση της ζωής τους, αλλά πολύ
περισσότερο στη διεύρυνση και επιβάρυνση του κοινωνικού αποκλεισμού και της
φτώχειας που ήδη βιώνουν, όπως φαίνεται και στο κείμενό τους. Εκτιμώ επίσης ότι
η διακοπή παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος στις κατοικίες των μαθητών/τριών θα
έχει πολλαπλές επιπτώσεις στην υγιεινή και στη φοίτηση τους. Με άλλα λόγια
έχουμε το ολική παραβίαση παραβίασης των βασικών άρθρων της Σύμβασης των
Δικαιωμάτων του Παιδιού, που αφορούν τις συνθήκες επιβίωσης του παιδιού.Θεωρώ λοιπόν αυτονόητη την παρέμβαση του Συνηγόρου του Παιδιού προς τις
υπηρεσίες της ΔΕΗ για την αποκατάσταση της παροχής του ηλεκτρικού στα σπιτιών
των παιδιών του Δενδροποτάμου. Εκτίμησή μου είναι ότι στο σύγχρονο πολιτιστικό
κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον το ηλεκτρικό ρεύμα, όπως και το νερό, είναι
δημόσιο και κοινωνικό αγαθό και η διακοπή είναι σημαντικός παράγοντας
παρεμπόδισης απορρόφησης και άλλων κοινωνικών αγαθών και αγαθών επιβίωσης. Αν
αναλογιστούμε τις συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, που ήδη βιώνουν
οι μαθητές/τριες της τάξης μας στο Δενδροπόταμο, θακαταλάβουμε ότι αυτή η ενέργεια της ΔΕΗ έρχεται να συμπληρώσει και να οξύνει τα
προβλήματα.
Αυτό το πρωτόγνωρο γεγονός (κρατικής) παρέμβασης
της ΔΕΗ, που βιώσαν τα παιδιά-μαθητές/τριες μας οφείλουμε κατά τη γνώμη μου να
το αναδείξουμε ως ζήτημα περιορισμού της Δημοκρατίας, αλλά και ως γεγονός που
προκαλεί αγωνία για όσα ενδεχομένως θα ακολουθήσουν σε κάθε φτωχή γειτονιά.
Ξεκίνησαν από τη γειτονιά των Ρομά, γιατί γνωρίζουν πως λόγω φτώχειας και
κοινωνικού αποκλεισμού ενδεχομένως οι αντιστάσεις να είναι περιορισμένες.
Από τη μια οι μεγαλόστομες διακηρύξεις περί Δημοκρατίας,
θεσμών που την προστατεύουν και Δικαιωμάτων του Παιδιού στις «γκρίζες ζώνες» της
όποιας διδακτικής «παράδοσης» στις τάξεις των σχολείων, και από την άλλη η κρίση
προβάλλοντας το δέος της επικείμενης συμφοράς της χρεοκοπίας, προσπαθούν να
επιβάλλουν την υποταγή και τη σιωπή ως συμφωνία και εφησυχασμό. Απέναντι σε όλα
αυτά εμείς οι δάσκαλοι/ες πρέπει να πάρουμε θέση και να αναδείξουμε, μέσα από
την καθημερινή πρακτική μα και την θεωρητική ανάλυσή μας, την υποκρισία, και να
πούμε «ως εδώ».Πόσες φορές αλήθεια δεν νιώσαμε την ανάγκη να το πούμε και είπαμε «πρέπει να
εμπιστευόμαστε τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Παιδιού» με τη γλώσσα και το
περιεχόμενο των Δικαιωμάτων του Παιδιού, (:σεβασμός στη ζωή και στην αξιοπρέπεια
του παιδιού). Ακούμε τους επιτήδειους να χρησιμοποιούν και αυτοί το «πρέπει» για
το μέλλον μας, το μέλλον της χώρας μας. «Πρέπει» να διακοπεί η παροχή
ηλεκτρικού, επειδή δεν πληρώθηκε ο λογαριασμός. Όμως «να πεθαίνεις για την
Ελλάδα είναι άλλο κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει (Ελένη: τραγούδι της Χ Αλεξίου).
Σε όλους λοιπόν αυτούς/ες ,που προφασίζονται χρησιμοποιώντας τα πολλά «πρέπει», χρωστάμε ως απάντηση την πιο επαναστατική
πρόταση της ελληνικής ποίησης, όπως χρησιμοποιήθηκε από το δάσκαλο ποιητή του Β
Τασιόπουλου και λέει: «Πιάστε το ΠΡΕΠΕΙ από το Ι και γδάρτε το ως το Π.», για να
αποκαλυφθεί η αλήθεια.
Σ’ ένα περιβάλλον όπου ο πόνος είναι διάχυτος, η αδικία
αφόρητη ΠΡΕΠΕΙ να μάθουμε πως το σχολείο δεν μπορεί παρά να είναι μια
βραχονησίδα παρηγοριάς, αγώνα, συνειδητοποίησης, αλλά και σωτηρίας του μέλλοντός
μας. «Σ’ αυτή θα βγαίνουν κάθε φορά οι διασωθέντες ναυαγοί, κι ο δάσκαλος θα
τους καλωσορίζει, μιλώντας τους για καταλύματα φιλόξενα και δρόμους καθαρούς
{Δύσκολους μα Δίκαιους} για την επιστροφή». Με άλλα λόγια οφείλουμε να
καταστήσουμε ως παιδαγωγικό πρόταγμα την κοινωνική αλληλεγγύη. Επιπλέον
οφείλουμε να αναδείξουμεως κοινωνικό και πολιτικό σκάνδαλο την κάθε περίπτωση παιδιού, που κινδυνεύει ή
παραβιάζονται τα Δικαιώματά του. Στην περίπτωση των μαθητών/τριών του τμήματός
μας αλλά και όλων των παιδιών του Δενδροποτάμου η δράση της ΔΕΗ διαμόρφωσε
συνθήκες διπλής παραβίασης: 1.της συνταγματικής παραβίασης που αφορά την
προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η οποία αποτελεί - είναι έννομο κοινωνικό
και πολιτικό αγαθό, όπως αναλύθηκε από τον αείμνηστο καθηγητή Μανωλεδάκη. Και 2
της κατάφορης παράβασης της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του παιδιού, η οποία
αποτελεί πρόταγμα του Ελληνικού Συντάγματος.
Τελειώνοντας θα ’θελα, όπως το συνηθίζουμε άλλωστε εμείς οι
δάσκαλοι, ν’ αναφερθώ στο απουσιολόγιο του σχολείου του Δενδροποτάμου, στο οποίο
είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούμε έναν ιδιότυπο αόριστο: το άφησε το
σχολείο, γιατί έπρεπε να δουλέψει. Δεν ήρθε, γιατί πλέον το παιδί τώρα το
χειμώνα δεν θα έχει φως για να ξυπνήσει και άλλα πολλά. Θα συνεχίσουμε να
καταθέτουμε την ανεκπλήρωτη παιδαγωγική υπόσχεση ότι το σχολείο θα είναι
ίσο για όλα τα παιδιά και να διατυπώνουμε την παιδαγωγική ελπίδα ότι
μέσα από την εκπαίδευση μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τις καταστάσεις και να
αγωνιστούμε για την ανατροπή τους. Θα προσδοκούμε και θα ελπίζουμε στην
παρέμβαση του Συνηγόρου του Παιδιού για το ζήτημα που προέκυψε και τα προβλήματα
που δημιούργησε σε πολλούς/ες μαθητές/τριές μας. «Ψήγματα παρηγοριάς από έναν
μέλλοντα χρόνο που καραδοκεί πλέον και στο δικό μας ενεστώτα».
Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2012
Ένα γράμμα και μια ζωγραφιά για τον φίλο μου τον Πέτρο
Ένα πρωτόλειο, μικρό δείγμα από την ανατροφοδότηση που μας πρόσφεραν οι μαθητές μας με ερέθισμα την παράσταση «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» στην παιδική
σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, για την αίσθηση της οποίας αναφερθήκαμε σε προηγούμενη ανάρτηση. http://www.sykees8.blogspot.gr/2012/11/blog-post_24.html
Λορέντζος Μαβίλης (1860 – 1912): Λήθη
"Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει, υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι".
Ποιητής και μεταφραστής, τελευταίος εκπρόσωπος της Επτανησιακής Σχολής. Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου1860 στην Ιθάκη, όπου ο ισπανικής καταγωγής πατέρας του υπηρετούσε ως δικαστικός. Η μητέρα του Ιωάννα Σούφη υπήρξε ανιψιά του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Ολιγογράφος ως ποιητής, διέπρεψε στο απαιτητικό είδος του σονέτου. Ανήκει στην παράδοση της επτανησιακής σχολής, όπως διαμορφώθηκε από τον Διονύσιο Σολωμό. Γνώστης πολλών γλωσσών, μετέφρασε μεταξύ άλλων στα ελληνικά το ινδικό έπος της «Μαχαμπχαράτα». Το 1910 εκλέγεται βουλευτής υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ένα χρόνο αργότερα, ο λόγος του στη Βουλή για το γλωσσικό αποτελεί την κορύφωση των αγώνων του για τη δημοτική. Παροιμιώδης θα μείνει η φράση του «Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει, υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι», υπερασπιζόμενος την ευγένεια της δημοτικής γλώσσας. Ο Μαβίλης δεν ήταν μόνο άνθρωπος του πνεύματος, αλλά και της δράσης. Φλογερός πατριώτης συμμετέχει ενεργά στους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους: Το 1896 μάχεται στην επαναστατημένη Κρήτη, ένα χρόνο αργότερα λαμβάνει μέρος στον άτυχο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, όπου και τραυματίζεται. Η υπέρτατη θυσία του προς την πατρίδα θα έρθει στις 28 Νοεμβρίου του 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Ο Λορέντζος Μαβίλης, συμμετέχοντας ως εθελοντής, θα πέσει ηρωικά μαχόμενος κατά των Τούρκων στο βουνό Δρίσκος της Ηπείρου. Ήταν μόλις 52 ετών, πάνω στην κορύφωση της πνευματικής του δημιουργίας.
Λήθη
Καλότυχοι οἱ νεκροὶ ποὺ λησμονᾶνε
τὴν πίκρια τῆς ζωῆς. Ὅντας βυθίσει
ὁ ἥλιος καὶ τὸ σούρουπο ἀκλουθήσει,
μὴν τοὺς κλαῖς, ὁ καημός σου ὅσος καὶ νἆναι.
τὴν πίκρια τῆς ζωῆς. Ὅντας βυθίσει
ὁ ἥλιος καὶ τὸ σούρουπο ἀκλουθήσει,
μὴν τοὺς κλαῖς, ὁ καημός σου ὅσος καὶ νἆναι.
Τέτοιαν ὥρα οἱ ψυχὲς διψοῦν καὶ πᾶνε
στῆς λησμονιᾶς τὴν κρουσταλλένια βρύση·
μὰ βοῦρκος τὸ νεράκι θὰ μαυρίσει,
ἂ στάξει γι᾿ αὐτὲς δάκρυ ὅθε ἀγαπᾶνε.
στῆς λησμονιᾶς τὴν κρουσταλλένια βρύση·
μὰ βοῦρκος τὸ νεράκι θὰ μαυρίσει,
ἂ στάξει γι᾿ αὐτὲς δάκρυ ὅθε ἀγαπᾶνε.
Κι ἂν πιοῦν θολὸ νερὸ ξαναθυμοῦνται.
Διαβαίνοντας λιβάδια ἀπὸ ἀσφοδύλι,
πόνους παλιούς, ποὺ μέσα τους κοιμοῦνται.
Διαβαίνοντας λιβάδια ἀπὸ ἀσφοδύλι,
πόνους παλιούς, ποὺ μέσα τους κοιμοῦνται.
Ἂ δὲ μπορεῖς παρὰ νὰ κλαῖς τὸ δείλι,
τοὺς ζωντανοὺς τὰ μάτια σου ἂς θρηνήσουν:
Θέλουν μὰ δὲ βολεῖ νὰ λησμονήσουν.
τοὺς ζωντανοὺς τὰ μάτια σου ἂς θρηνήσουν:
Θέλουν μὰ δὲ βολεῖ νὰ λησμονήσουν.
200 + δωρεάν βίντεο μαθήματα, εφαρμογές και eBooks για το Δημοτικό
Ένα από τα αγαπημένα μου ιστολόγια, το Open Culture, έχει
συγκεντρώσει ένα μεγάλο ελεύθερο και ανοιχτό κεφάλαιο πηγών για τη μετα-δευτεροβάθμια
εκπαίδευση. Σήμερα, θα ξεκινήσει μια νέα συλλογή από περισσότερα από 200 δωρεάν μαθήματα βίντεο, εφαρμογές,
e-books, και ιστοσελίδες για τους μαθητές του δημοτικού και τους δασκάλους. Η συλλογή περιλαμβάνει
μερικές από τις συνήθεις ύποπτοι, όπως η Ακαδημία Khan, η Βιβλιοθήκη του
Κογκρέσου και η NASA. Η συλλογή περιλαμβάνει, επίσης, κάποια στοιχεία που ήταν νέα
για μένα, όπως αυτό το app Σαίξπηρ και αυτό το Google Earth for science teachers resource.
Εφαρμογές για την Εκπαίδευση
Η Open Culture's collection of K-12 resources είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η συλλογή είναι δομημένη σύμφωνα με το περιεχόμενο των γνωστικών αντικειμένων και είναι εύκολο να βρείτε κάτι που είναι καινούριο και εφαρμόσιμο στην τάξη σας.
Εφαρμογές για την Εκπαίδευση
Η Open Culture's collection of K-12 resources είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η συλλογή είναι δομημένη σύμφωνα με το περιεχόμενο των γνωστικών αντικειμένων και είναι εύκολο να βρείτε κάτι που είναι καινούριο και εφαρμόσιμο στην τάξη σας.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
