Το… ταξίδι των λέξεων: Δάνεια και αντιδάνεια

      Οι γλώσσες των λαών αλλάζουν, εξελίσσονται, ανανεώνονται. Οι άνθρωποι «κουβαλούν» μαζί τους τις λέξεις τους. Τα ταξίδια των λέξεων είναι γοητευτικά  μέσα στο χρόνο, από γλώσσα σε γλώσσα. Τo φαινόμενο των γλωσσικών δανείων είναι κοινό σε όλες πιθανότατα τις γλώσσες και αποτελεί τρόπο ανανέωσης και εμπλουτισμού τους. Όταν εισάγουμε προς χρήση στη γλώσσα μας μια λέξη  που χρησιμοποιείται σε μια άλλη γλώσσα, τότε η λέξη  αυτή είναι ένα γλωσσικό δάνειο. Οι γλώσσες δανείζονται συχνά λέξεις από άλλες γλώσσες. Παραδείγματα δανείων της Ελληνικής γλώσσας:

• Κεφτές (από την Τουρκική γλώσσα)  / Σουπερμάρκετ (από την Αγγλική γλώσσα)
• Βεζίρης (από την Αραβική γλώσσα)  / Φαμίλια (από την Ιταλική γλώσσα)
• Φραπέ (από την Γαλλική γλώσσα)
• Τάλιρο (από τη Γερμανική γλώσσα 'taler' το νόμισμα της Αυστροουγγαρίας, το οποίο δανειζόμενο στα αγγλικά στην Αμερική έγινε 'δολάριο')

    Μεταφραστικό δάνειο συμβαίνει όταν δημιουργείται μια νέα λέξη, για να μεταφράσει μια λέξη υπαρκτή σε ξένη γλώσσα, αλλά ανύπαρκτη στη γλώσσα που λαμβάνει το γλωσσικό δάνειο.  Παράδειγμα

·        πολυμέσα (από την αγγλική λέξη multimedia)

·        ουρανοξύστης (από την αγγλική λέξη sky scraper)

·        πληροφορική (από τη γαλλική λέξη informatique)

  Αν μια λέξη επιστρέψει στην αρχική γλώσσα με κάποια μεταβολή (έννοιας ή στη μορφή της), η διαδικασία ονομάζεται αντιδάνειο. Μερικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:

• Μπάνιο (το) (= πλύσιμο του σώματος | κολύμβηση, όπως το χρησιμοποιούμε στις συνηθισμένες εκφράσεις πάω να κάνω μπάνιο, τα μπάνια του λαού) < ιταλ. bagno < λατ. banyum < banium < *baneum < *banneum < balneum < balineum < ελλ. βαλανείον (= είναι χώρος ομαδικών λουτρών, με πολλά καθίσματα).
• Εγκυκλοπαίδεια (η) < λόγιο εγκυκλοπαιδεία < γαλλ. encyclopedie < νέο λατ. encyclopaedia < ελλ. ελληνιστικών χρόνων εγκύκλιος παιδεία (εν κύκλω παιδεία = σύνολο επιστημονικής εκπαίδευσης).
• Τεφτέρι (το) (= σημειωματάριο | τετράδιο λογαριασμών) < τουρκ. tefter < αραβ. | περσ. diftar < ελλ. διφθέρα (= δέρμα επεξεργασμένο και από τις δυο πλευρές, επάνω στις οποίες γράφουμε) < {δις + φθείρω}.
• Μπουτίκ (η) (= μικρό κατάστημα ειδών πολυτελείας) < γαλλ. boutique < περιοχή Προβηγκίας botica < ιταλ. bottega < λατ. apotheca –ae < ελλ. αποθήκη

(Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα: www.forums.gr/archive/index.php/t-4489.html - 21k )