Μπορούν οι υπολογιστές να αποκτήσουν δημιουργικότητα;

πηγή: www.kathimerini.gr

Τα τελευταία χρόνια, αλγόριθμοι γράφουν ρεπορτάζ, συνθέτουν μουσική και εντοπίζουν ποια τραγούδια θα γίνουν επιτυχίες. Το 2004, ο νεοζηλανδός Ben Novak ήταν ένας από τους αμέτρητους εκκολαπτόμενους αστέρες της ποπ. Έναν χρόνο αργότερα, όχι μόνο είχε κυκλοφορήσει το πρώτο του άλμπουμ, αλλά και το τραγούδι «Turn Your Car Around» που περιλαμβανόταν σε αυτό είχε κατακλύσει τις ραδιοφωνικές συχνότητες στην Ευρώπη, σκαρφαλώνοντας σε πολλές χώρες στην κορυφή του Top Ten.

Στην περίπτωσή του, ωστόσο, η έκδοση του άλμπουμ δεν αποφασίστηκε με τον συμβατικό τρόπο – εξάλλου, τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι «κυνηγοί ταλέντων» στις περισσότερες δισκογραφικές εταιρείες είναι πολλές φορές αρκετά αντιφατικά και δύσκολο να εξηγηθούν. Έτσι, ο Novak μπήκε στη μουσική βιομηχανία από την «πίσω πόρτα», την οποία μάλιστα δεν του άνοιξε κάποιος άνθρωπος, αλλά ένας αλγόριθμος ο οποίος εντοπίζει τραγούδια που θα γίνουν επιτυχίες. Ειδικοί και μη, οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι οι μηχανές δεν μπορούν να αποκτήσουν δημιουργικότητα. Σε αυτό άλλωστε συνηγορούν και χιλιάδες βιβλία ή μελέτες οι οποίες την αντιμετωπίζουν ως μία μυστηριώδη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η δημιουργικότητα, συμπεραίνουν, είναι μάλιστα ένα από τα χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν πόσο διαφορετικά συμπεριφέρονται οι ανθρώπινοι νευρώνες από τα τσιπ. Σήμερα όμως φαίνεται πως, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις, αυτό δεν ισχύει. Περίπλοκοι αλγόριθμοι αναλαμβάνουν τέτοιες περιπλοκές εργασίες –ακόμη και το να βρίσκουν μουσικές επιτυχίες– αποδεικνύοντας έτσι ότι μπορούν να υποκαταστήσουν τον άνθρωπο. Ο αλγόριθμος που απογείωσε την καριέρα του Novak ανήκει στην εταιρεία Music X-Ray, ο ιδρυτής της οποίας, ο Mike McCready, χρειάστηκε 10 χρόνια για να τον αναπτύξει. Όταν ο Novak υπέβαλε μέσω ίντερνετ το τραγούδι του στη μηχανή του McCready, αυτή το κατέταξε σε κλασικά χιτ, όπως το «Take It Easy» των Eagles και το «Born to Be Wild» των Steppenwolf. Ο αλγόριθμος αναλύει κάθε τραγούδι απομονώνοντας δεκάδες παραμέτρους – μεταξύ άλλων, τη μελωδία, τον ρυθμό ή τις οκτάβες. Στη συνέχεια, με βάση αυτές τις παραμέτρους, συγκρίνει τα τραγούδι με παλιότερα χιτ και υπολογίζει πόσο πιθανό είναι να γίνει επιτυχία. Χάρις στο λογισμικό, 5.000 καλλιτέχνες υπέγραψαν το πρώτο τους συμβόλαιο με κ,άποια δισκογραφική εταιρεία ενώ, έπειτα από μία μεγάλη περίοδο που παρέμενε στην αφάνεια, η Music X-Ray συνεργάζεται πλέον με τη μουσική βιομηχανία. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΟΚΙΜΙΩΝ Βέβαια, θα αντέτεινε κανείς ότι η μουσική είναι ένα αντικείμενο «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα των υπολογιστών, αφού κάθε τραγούδι μπορεί να αναλυθεί μαθηματικά. Μπορεί όμως ένας υπολογιστής να προγραμματισθεί για να κάνει κάτι τόσο υποκειμενικό, όσο το να αξιολογεί δοκίμια; Φαίνεται πως ναι. Στις αρχές της χρονιάς, το ίδρυμα Hewlett διοργάνωσε έναν διαγωνισμό που θα αναδείκνυε το πιο καλύτερο λογισμικό στην αξιολόγηση δοκιμίων. Ο στόχος ήταν να βρεθεί ένα λογισμικό το οποίο θα βαθμολογεί τα δοκίμια σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμφωνία με τους καλύτερους ειδικούς. Κάτι που κατάφεραν οι καλύτεροι από τους 159 αλγόριθμους που πήραν μέρος, με τους βαθμούς τους σχεδόν να ταυτίζονται με τους βαθμούς που έδιναν οι αξιολογητές. Βάζοντας υποψηφιότητα να μετεξελιχθούν σε εργαλεία που θα βοηθούν τους καθηγητές να βαθμολογούν τις εκθέσεις. Τέτοιοι νέοι αλγόριθμοι δεν αναλαμβάνουν όμως μόνο τον ρόλο κριτών κειμένων, αλλά μπορούν να συντάσσουν και κείμενα. Η Narrative Science, μία εταιρεία από το Illinois, έχει αναπτύξει ένα πρόγραμμα που «διαβάζει» την εξέλιξη του σκορ ενός αγώνα και γράφει την περιγραφή του αγώνα, σε πολύ καλά αγγλικά και χωρίς γραμματικά λάθη. Το πρόγραμμα χρησιμοποιείται ήδη από το αμερικανικό δίκτυο Big Ten Network, το οποίο καλύπτει κυρίως τα κολεγιακά πρωταθλήματα σε πάρα πολλά σπορ, για να γράφει την «ανταπόκριση» ένα μόλις λεπτό αφότου λήξει ένας αγώνας. Όπως είναι φυσικό, ούτε αυτός ο αλγόριθμος ούτε κανένας άλλος δεν μπορεί να γράψει ένα κείμενο το οποίο να ξεχωρίζει για τις συγγραφικές αρετές του, είναι ωστόσο χρήσιμο για πιο τετριμμένες εργασίες. Και βέβαια είναι πιο γρήγορο και παραγωγικό από έναν δημοσιογράφο, ετοιμάζοντας τα άρθρα του σε δευτερόλεπτα. ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ – ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ Μπορούν όμως οι υπολογιστές να προχωρήσουν ακόμη περισσότερο, δημιουργώντας ακόμη και έργα τέχνης; Τουλάχιστον όσον αφορά τη μουσική, ο David Cope, ομότιμος καθηγητής στο αμερικανικό πανεπιστήμιο του Santa Cruz, πιστεύει ότι δεν θα αργήσει αυτή η εποχή. Ο Cope εδώ και 30 χρόνια αναπτύσσει αλγόριθμους που συνθέτουν μελωδίες, και οι οποίοι πρόσφατα συνέθεσαν έργα κλασσικής μουσικής που μιμούνται σε τέτοιο βαθμό την τεχνοτροπία συνθετών όπως ο Johann Sebastian Bach, ώστε κανείς να μην καταλαβαίνει τη διαφορά. Μέχρι πρόσφατα, ο καθηγητής «φόρτωνε» στο πρόγραμμα αμέτρητες συνθέσεις, τις οποίες αυτό χρησιμοποιούσε για να δημιουργήσει ένα έργα πάνω στα ίδια μοτίβα. Αν και ο Cope υποστηρίζει πως ακόμη και έτσι το λογισμικό δεν αντέγραφε τις συνθέσεις που ανέλυε, αλλά απλώς ακολουθούσε τα «βήματά» τους όπως κάνουν και οι κανονικοί μουσικοί, η τελευταία έκδοση του αλγόριθμου είναι ακόμη πιο «δημιουργική». Έτσι, αποφασίζει μόνο του ποια μοτίβα θα χρησιμοποιήσει κάθε φορά, με ποια κριτήρια, και πώς θα εξελίξει τη μελωδία.